Balat İni Mağarası / ANTALYA / PİSİDİA / Akseki – Bademli Mahallesi

Balat İni Yeri: Antalya İli, Akseki İlçesinin Bademli Mahallesinde bulunan Tityassos Antik Kenti’nin kuzeybatısında yer alan ulaşımı zor bir mağaradır.

Balat İni Mağarası Arkeolojik Çalışmalar

Balat İni Mağarası Yazıt

Mağara Bilgileri:  Prof. Dr. Mustafa Adak ve ekininin Akseki ilçesinde yapmış olduğu araştırmaların küçük kitapçığı olan “İlkçağ’da Akseki Bölgesi” isimli çalışmadan Balat İni bilgilerini aynen aktarıyorum:  

            Akseki Yöresi’nde yukarıda belirttiğimiz başlıca yerleşimlerin dışında, çoğu yüksek tepelere kurulmuş köy (kome) niteliğinde, çok sayıda İlkçağ yerleşimi mevcuttur. Bunlardan bazıları kitabın sonraki bölümünde Mustafa Yılmaz ve Osman Doğanay tarafından tanıtılmıştır. Resmi ve gösterişli yapılardan mahrum, lahit geleneğinin bulunmadığı ve mezar yazıtlarının da beklenenden az olduğu bu yerleşimler görece düşük bir refah ve kültür düzeyini işaret etmektedir. Bununla birlikte Antik Dönemde günümüzdekine kıyasla daha fazla sayıda köy ya da çiftlik yerleşiminin bulunması, ayrıca günümüzde ormanlık veya makilik alan içinde kalan yamaçların teraslama yöntemiyle tarım amaçlı yoğun kullanımı Akseki Yöresinin İlkçağ’da oldukça kalabalık bir nüfusu barındırdığını göstermektedir.

            Nüfus yoğunluğuna bir de sınırlı miktardaki ekilebilir arazi sorunu eklenince dışarıya göç olgusu günümüzde olduğu gibi İlkçağ’da da yöre tarihi açısından belirleyici bir unsur olmuştur. Bölgenin gençleri yabancı devletlerin ordularında paralı asker olarak şanslarını denemiş; Hellenistik Dönemde sıkça belgelenen bu durum, Roma Dönemi’nde de devam etmiştir. Bu olguya en iyi ışık tutan belge, Tityassos’un kuzeybatısında Balat İni olarak bilinen mağaranın girişinde ana kayaya İ.S. 77/78 yılında Eski Yunanca olarak kazınmış, 11 satırlık adak yazıtıdır. Söz konusu yazıt Roma Lejyonunda 27 yıllık hizmetin ardından emekli olan Gaius Trollios Kloumeus’in uzun süre hasret kaldığı vatanına sağ salim geri dönmesi vesilesiyle, yörenin önde gelen tanrılarından Apollon’a bir heykel adağını içermektedir. Kitabede anılan heykel büyük olasılıkla yazıtın hemen üstünde ana kayaya işlenmiş nişin içinde durmaktaydı. Heykel zor ulaşılan bir yerde olduğu için uzun süre korunmuş olmalıdır. Nişin altında yer alan yazıtın Türkçe çevirisi şöyledir: “İmparator prokuratörü Arruntius Aquila tarafından VI. Sidera Lejyonu’na asker olarak alınan, İmparator Tiberius Claudius’tan itibaren orduda 27 yıl görev yapan ve adak adama vazifesini itinalı yerine getiren GaiusTrollios namı diğer Kloumeus, Vespasianus Caesar tarafından terhis edildikten sonra kendi memleketine gelince şükran borcu olarak Apollon’a bu heykeli adadı”.

            Yazıtın içeriğinden ayrıca, 17-20 yaşlarında askere alındığı sırada Trollios’un henüz Roma vatandaşlık hakkını edinmemiş olup sadece Tityassos yurttaşlığına sahip olduğunu; taşıdığı Trollios ve Kloumeus isimlerine bakarak da onun Pisidya veya Galat kökenli olduğunu çıkarabiliriz. Trollios’un askere alınışı İ.S. 50 yılı civarında gerçekleşmiş olmalıdır. Roma için büyük kayıplarla sonuçlanan Britanya seferi ve Caracatus isyanı, dönemin İmparatoru Claudius’u eyalet sakinleri arasından yeni asker toplamaya zorlamıştır. Bu görevi Pisidya’nın da dâhil olduğu Galatya eyaletine prokuratör (imparatorun özel ajanı) olarak atanan M. Arruntius Aquila üstlenmiştir. Muhtemelen Likya (Ksanthos) kökenli olan Aquila’nın 50 yılında Antalya civarında yol yaptırdığı ve Ksanthos’ta bir heykelle onurlandırıldığı iki başka kitabe aracılığıyla bilinmektedir. Babasının Hermakotas adında yerel bir isme sahip olması, bu süvarinin Likya kökenli olduğu savını güçlendirmektedir.

            Trollios lejyonuyla birlikte tekrar Suriye’ye döndükten kısa bir süre sonra 25 hizmet yılını doldurarak emekliliğini hak etmiş, ancak askeri hizmetine iki yıl daha devam etmiştir. Trollios 27 yıllık kışla hayatından sonra 77 veya 78 yılında Vespasianus imzalı teskeresini almış ve yüklü bir ikramiye ile emekli olmuştur. Hayatının bu yeni dönemecinde özgür bir kişi olarak artık nerede yaşayacağına dair verdiği karar ilginçtir. Trollios çeyrek asır gibi uzun bir süre hasretini çektiği memleketine geri dönmüş ve hayatının son yıllarını orada geçirmeye karar vermiştir.

Kaynak: Prof. Dr. Mustafa Adak, Yrd.Doç.Dr. Burak Takmer,  Yrd. Doç. Dr. Ebru Akdoğu Arca / İlkçağ’da Akseki Bölgesi

Özel Teşekkür: Fotoğraflar için Sayın Mustafa Adak hocamıza ve Ümit Durak'a teşekkür ederim.

Taylan Köken