Harmandalı’nın Yeri: İzmir İli Çiğli İlçesinin
kuzeydoğusunda Menemen İlçesinin sınırlarından alınmış gibi duran Yamanlar
Dağının eteğinde bir yerleşim yeridir. İzmir-Çanakkale Karayolundan kolayca
erişilir. Günümüzün gelişimi içinde Çiğli yapılaşması içinde yok olmuştur.
Harmandalı Uydu Görüntüsü |
Harmandalı Köyünün adı ve kalıntı bilgileri: Menemen Kazasının sınırlarında 19.yüzyılın ikinci yarısında ait olduğu
cemaatinin adına alan tek yerleşimdir. Harmandalı ile ilgili ilk resmi kayıta
1890 Aydın Vilayeti Salnamesinde rastlanmıştır.
Harmandalı Cemaati Danişmendli
Türkmenleri’ndendir. Bazı kayıtlarda Harbendeli veya Horbendeli olarak
geçmektedir. Harbende: Farsça, eşek ve katır gibi hayvanların sürücüsü
anlamındadır. Harmandalılar Manisa yöresinden gelerek Yamanlar’ın Batı
yamacında Kocadere kıyısına yerleşmişlerdir. Günümüzde “Dere Evleri” veya
“Sarıca Yörük Damları” olarak anılan eski yerleşim yerinden ayrılarak bugün
Harmandalı ismini verdikleri yere taşınmışlardır. Yerleştikleri yerde bir han
vardır. Handan geriye “Han Kuyusu” denilen bir kuyu kalmıştır. Tarihi bir yol
üzerinde kurulan hanın varlığı, Harmandalı’nın 1km güneyinde Hayıtlıdere
üzerinde bulunan tonozlu tarihi köprü ile kanıtlanmaktadır.
Diğer bir kalıntı ise Müslümanların Hayıtlı
Dede, Hıristiyanların Agios Yannis Dede olarak andığı ve ziyaret
ettiği bir türbe ve yanında ufak bir şapel kalıntısı bulunmaktadır. Köye yakın
Evreşentepe yakınında defineciler tarafından talan edilmiş bir Tümülüs mezarı
vardır.
Kaynakça: Prof .Dr. Ersin Doğer – İlk İskânlardan Yunan
İşgaline Kadar Menemen ya da Tarhaniyat Tarihi – Sergi Yayınevi -1998.
Taylan Köken