31 Mart 2020 Salı

Nazianzos / Naziandos / Nandianulus / Nadiandos...


Nazianzos: Naziandos / Nandianulus / Nadiandos isimleriyle anılan Nazianzos Kappadokia bölgesinde yeri tam tespit edilemeyen kentçik. Kentin adının başına getirilen, Nad- ya da Naz- bölümü, Nand- ve Nanz- olarak aktaran değişik kaynaklar bulunmaktadır.
Kentin yeri bilinmemesine rağmen Arkhelais (Aksaray) ile Tyana (Kemerhisar) arasında yol üzerinde Aksaray’dan 35 km. uzaklıkta olduğu tahmin ediliyor.
Kappadokia bölgesinde Hristiyanlığın yayılmasında ve manastır yaşamının şekillenmesinde önemli bir kişi olan ve azizlik mertebesine kadar ulaşan Georges Nazianzosludur.        

Kaynakça: Bilge Umar / Türkiye’deki Tarihsel Adlar / İnkılap Kitabevi - 1993   

Taylan Köken

30 Mart 2020 Pazartesi

Tyana / Tynna / Tyanna / Tyanitis / Tuwana / Tuhana...


Tyana: Bor yakınındaki bugün Kemerhisar olan yerdeki antik köy veya kent. Tuwana / Tuhana  / Tynna / Tyanna / Tyanitis adlarıyla da anılmaktadır. Hitit döneminde bölgenin ve kentin adı Tuwana veya Tuhana olarak geçmektedir.  

Kaynakça: Bilge Umar / Türkiye’deki Tarihsel Adlar / İnkılap Kitabevi - 1993   

Taylan Köken

23 Mart 2020 Pazartesi

Üzümlü Kilisesi / NEVŞEHİR / KAPPADOKİA / Derinkuyu - Merkez


Üzümlü Kilisesinin Yeri: Üzümlü Kilisesi, Nevşehir İli, Derinkuyu İlçesi merkezindedir. Genellikle Yeraltı Şehrini ziyaret edenler tarafından dolaşılmaktadır.
Üzümlü Kilisesi
Üzümlü Kilisesi
Kapıdaki Üzüm Süslemeleri

Üzümlü Kilisesi Bilgileri: Üzümlü Kilisesi adını kapısının etrafına işlenmiş olan asma ve üzüm salkımlarından almaktadır. Gerçek adı Agios Theodoros Trion Kilisesidir. Bölgede bulunan Rum Ortodoks Cemaati tarafından 19. yüzyılda yöresel taşlarla inşa edilmiştir. Kilise Osmanlı İmparatorluğu tarafından savaş tazminatı olarak Sultan Abdülmecid döneminde yapılmıştır. Kiliseyle ilgili bu ayrıntıyı kilise kapılarından biri üzerinde bulunan Yunanca yazıttan öğreniyor. Yazıt üzerindeki ifadeler şu şekildedir: "Agios Theodoros Trion'un bu çok kutsal kilisesi, İmparator Sultan Abdülmecid Han zamanında, onun yüksek iradesi ile Aziz İkonion (metropoliti) Neofitos Efendi'nin teşviki ile ve burada (Malakopi) ikamet eden Hristiyanların bağışları ile Haldiaslı baş mimar Kiriako Papadopoulos Efendi'nin zahmetleriyle inşa edilmiştir. Agios Theodoros'a ithaf edilmiş ve kutsanarak açılmıştır. Ki onun (Agios Theodoros) vasıtalarıyla Allah bu memleketi bütün tehlikelerden korusun. Amin. Sene 1858 Mayıs 15"
Yazıt
Kilise Kapısı
Yazıtlı Kapı
Yazıt

Kilisenin mimari tarzı Selçuklu mimarisinden etkiler taşıdığı uzmanlarca belirtilmektedir. Kilise süslemelerindeki zenginlik, anıtsal duvar resimleri dikkati çeken özellikleridir. Kilisenin içinde bulunan denge sütunları depreme karşı alınan bir önlemdir. Sütunların altındaki 1-2 cm.’lik boşluklar duvarların oynamasına karşı bir esneklik oluşturmaktadır. Çan kulesi kilisenin bahçesindedir. Kule yerinde olmasına rağmen çanı çalınmıştır.
Üzümlü Kilisesi Detay
Apsis Bölümü
Çan Kulesi
Çan Kulesi

Kilise kare planlı ve tek apsislidir. Kilise tavanı saç örgüsü formunda dikdörtgen bir çerçeve bulunmaktadır. Çerçeve içinde bir haç ve etrafında da üzüm resimleri vardır. Çerçevenin iki tarafında altışar havari resmi vardır. Kilise Mayıs ayının son haftasında Fener Rum Patriğinin katıldığı törenlerle bahar ayini için yılda bir kez ibadete açılmaktadır.
Kilise Detay
Mermer Sütun Başı
Pencere

Kaynak: Bazı bilgiler www.arkeogezgin.com ve www.kapadokyadayim.com adreslerinden alınmıştır. Fotoğraflar 2002 yılında tarafımdan çekilmiştir.   

Taylan Köken

22 Mart 2020 Pazar

Derinkuyu Yeraltı Şehri / NEVŞEHİR / KAPPADOKİA / Derinkuyu - Merkez


Derinkuyu Yeraltı Şehrinin Yeri: Derinkuyu Yeraltı Şehri, Nevşehir İli, Derinkuyu İlçesi merkezindedir.
Hasan Dağ
Derinkuyu Yeraltı Şehri Girişi
Havalandırma Ağzı
Havalandırma Ağzı
Yeraltı Şehrinden
Yeraltı Şehrinden
Yeraltı Şehrinden
O Dönemde Restore Edilen Bir Bölüm  
Alt Katlara İnilen Merdivenler
Yolu Kapayan Düzenek
Depo

Derinkuyu Yeraltı Şehri Bilgileri: Derinkuyu yeraltı şehri, Hasan Dağının lavlarının oluşturmuş olduğu jeolojik yapının insan eliyle şekillenmesiyle oluşan mucize kentlerden sadece biridir. Kapadokya bölgesinde yaklaşık 200 adet yeraltı şehri bulunmaktadır. Derinkuyu şehri 85 m. kadar derine inmektedir. Kayanın yer altına doğru oyularak oluşturulan bu kentte, yeryüzünde bulunan bir şehrin tüm özellikleri yer almaktaydı. Yeraltı şehrinde de ahırlar, kilerler, yemekhane, kilise ve şırahane dışında diğer tüm yaşam birimleri yer alır. Derinkuyu Yeraltı şehrinin ikinci katında bir de misyoner okulu yer almaktadır. Bu alana yakın günah çıkarama bölümü ve vaftiz havuzu dikkat çekicidir.
Havalandırma
Havalandırma
Katları Kapayan Düzenek
Katları Kapayan Düzenek
Aşağı İndikçe Daralan Merdivenler
Aşağı İndikçe Daralan Merdivenler
Körlenmiş Alan
Katlar Arası Haberleşme Delikleri

Kentin 3. ve 4. tatlarından sonra merdivenlerle doğrudan derinlemesine inilmektedir ve haç planlı bir kiliseye ulaşılmaktadır. Temiz hava gelmesi için açılan bacalar yer yer 55 m. derinliğe kadar ulaşır. Bu bacalar aynı zamanda su kuyusu olarak da kullanılmaktadır. En katta bulunan kuyulardan her kat yararlanamaz. Herhangi bir kuşatma durumunda bazı su kuyuları zehirlenmesin diye yeryüzü ile bağlantısı olmaz. 
1965 yılında turizme açılan Derinkuyu Yeraltı Şehrinin 12 katından 8 katı gezilmektedir. Bu sekiz katın şehrin sadece %10’luk bir bölümü olduğunu belirtelim.   
Kilise
Vaftiz İçin
Kilise
Kilise
Günah Çıkarma Yeri
Depolar
Ahır
Şırahane
Depolar
Mutfak?
Koridor

Kaynak:
Bilgiler www.nevsehir.ktb.gov.tr  ve www.derinkuyu.bel.tr adresinden alınmıştır.

Taylan Köken

21 Mart 2020 Cumartesi

Milyon Taşı / İSTANBUL / Fatih - Sultanahmet Meydanı


Taşın Yeri: Milyon Taşı, İstanbul İli, Fatih İlçesi, Sultanahmet Meydanında bulunan Yerebatan Sarnıcının kenarında bulunmaktadır.
Milenyum Taşı
Milenyum Taşı

Milyon Taşı Bilgileri: Doğu Roma İmparatorluğunun Sıfır Noktasıdır. “Bütün yollar Roma’ya çıkar” sözünün kaynağıdır. Kurucu Byzas tarafından İstanbul kurulurken dikildiği konusunda söylentiler vardır. Şehre uzun yıllar adını veren ve devletin başkenti yapan Büyük Konstantin’in şehri olan Konstantinopolis’in merkezi olarak bu taşı MS. 4.yüzyılda dikti.

Batı Roma İmparatorluğunun başkent Roma’da bir Milliarium Aureum’u varsa, Doğu Roma İmparatorluğunun başkentinde de Sıfır Taşı olmalıydı. Dünyanın herhangi bir noktasına olan uzaklık Milyon Taşı’ndan ölçülüyordu. Örneğin Romalıların Bakırköy’e Hebdomon (Grekçe “yedi”) adını vermelerinin sebebi, Milyon Taşı’na 7 mil uzaklıkta olmasıdır…

Milyon Taşı aslında ilk yapıldığında Tetrapylon şeklindeydi. Yani 4 sütun üzerinde kubbeli bir yapı. Ne yazık ki zaman içerisinde zarar gördü. Özellikle de 16.yy’da su kemerleri yenilenip genişletilirken ve özellikle Yerebatan sarnıcı inşa edilirken yapının birtakım hasarlar aldığı düşünülüyor. Osmanlı Devleti zamanında da kulaktan kulağa anlatılan efsanelerle taşın varlığı kabul edildi ve korunda.
Tetrapylon Yapısı
Taşın Çizimi

Milyon Taşı Efsanesi:
Efsaneyi www.tarihiistanbul.com adresinden aynen aktarıyorum.
Söz konusu Romalılar ve İstanbul olunca efsane de eksik olmuyor. Milyon Taşı efsanelerinden birisi de şudur: Romalıların inancına göre Milyon Taşından öteye tek bir düşman askeri dahi geçemeyecektir. O sınırı aşan herkes, bir melek tarafından orada öldürülecektir…

Aslında bu efsanenin temeli mitolojiye dayanmaktadır. Şöyle ki: Milyon Anıtı’nın aslında Tetrapylon olarak inşa edilmişti. Bazı tarihçilere göre bu yapı aslında bir tapınaktı. Yunan mitolojisinde Tike, Roma mitolojisinde ise Fortuna olarak adlandırılan Şans Tanrıçası için inşa edilmiş bir tapınak. Antik Yunan dilinde “talih” anlamına gelen bu Tanrıça, şehirlerin kaderine de yön veriyordu. Fakat ne 1204 yılında Katolik Latinler İstanbul’u istila ederken ne de 1453 yılının Mayıs ayında Fatih Sultan Mehmet Han’ın askerleri Milyon Taşının ötesine geçerken efsane vuku bulmadı ve İstanbul her iki tarihte de düştü…

Kaynak: Çizimler Murad Çobanoğlu’ndan ve www.kalinti-istanbul.com adresinden alınmıştır. Teşekkür ederim.

Taylan Köken

20 Mart 2020 Cuma

Bağyüzü Köyü Tekil Buluntuları / BALIKESİR / AİOLİS / Ayvalık – Bağyüzü Köyü


Buluntu Yeri: Balıkesir İli, Ayvalık İlçesinin, Bağyüzü Mahallesi (Köyü) içine dağılmış durumdadır.
Jandarma Karakolu
Jandarma Karakolu
Granit Sunak(?)
Granit Sunak(?)

Karakol Bahçesinde Bir Parça
Bağyüzü Köy ve Buluntu Bilgileri: Antik dönemde Adramytteion Kolpos (Edremit Körfezi) bölgesinde iki önemli ve hakim kent vardı. Adramytteion ve Pergamon kentleri. Bu iki şehir arasında iki karayolu ile bağlantı kurulmaktaydı. Deniz tarafındaki yol Atarneus kentinin ve ovasının önünden geçip, Ayazmend tarafında Gryllios (Madra) Çayını geçip, Pyrrha Burnuna sapmadan Adramytteion’a varmaktaydı. Bu güzergâh denize yakın olduğu için daha az korunaklıydı.
Roman Dönemi Lahit Kapağı
Roman Dönemi Lahit Kapağı
Roman Dönemi Lahit Kapağı

Diğer güzergâh ise içeride Madra Dağlarının arasındaki ovalardan ve geçitlerden devam ederek günümüzde Kozak Yolu dediğimiz güzergâhı takip ederek iki şehir arasında bağlantıyı kuruyordu. Bu yol üzerinde yolu koruyan, gözetleyen birçok küçük kale inşa edilmişti. Perperene Antik KentiKozak yolunun en önemli yerleşimiydi. Diğer alanlar daha küçüktü.
Granit Sütun Parçası
Cami Önündeki Çınar
Granit Sütun Parçaları
Granit Sütun Parçası
Granit Sütun Parçası
Granit Sütun Parçası
Granit Sütun Parçası

Bağyüzü Köyü, Ayvalık’ın en uzak ve en büyük köyüdür. Ayvalık, Balıkesir Koruma Kurulu oluşana kadar Bursa’ya bağlıydı. Bursa Koruma Kurulunun 2013 yılında Edremit’te yaptığı son toplantıyla Bağyüzü köyünde bulunan üç arkeolojik SİT alanının sınırlarını kesinleştirmiştir. Bağyüzü Köyünde hepsi 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiş olan yerleşimler, 
Karamanlı Avlu, Bakacak Tepe ve Kocaavlu Bağları adındadır. Bu yerleşimler hakkında detaylı bilgiler verilmemiştir ancak köy içine dağılan tekil buluntulara göre bu SİT'lerin Roma Döneminde iskân gördüğünü kabul edebiliriz.
Granit Sütun Parçası
Granit Parçaları
Granit Sütun Parçası
Granit ve Sarımsak Taşından Parçalar
Granit Sütun Parçası

Bağyüzü Köyünde dağılmış olarak bol miktarda granit malzeme dikkat çekicidir. Granit malzeme Madra Dağlarının, Kozak Yaylasının malzemesidir ve her noktada bolca bulunmaktadır. Köyün içindeki cami ve kahvehanelerin bahçelerindeki sütunlar ve yapı malzemeleri, eski jandarma karakol binasının önünde bulunan bir sunak taşı ve arka bahçesindeki sandık tipi lahit kapağı buraya taşınmış olmalıdır. Daha önce Şeytan Sofrası yazımızda bahsedilen tekil buluntuların Bağyüzü Köyünden buraya taşındığını belirtelim.
Granit Sütun Parçası
Granit Sütun Parçaları

Kaynak: Taylan Köken – Ayvalık ve Çevresi Antik Yerleşimleri - Ayvalık Belediyesi, Ayda Bir Ayvalık Dergisi – Sayı:42 2018  

Taylan Köken