Asar Taşı Kybele Tapınağı-I / İZMİR / AİOLİS –Aliağa –Aşağı Şakran Köyü

Asar Taşının Yeri: İzmir ili Aliağa ilçesi Aşağı Şakran Köyü sınırlarındadır. Köye uzaklığı kuş uçuşu 1,5km kadardır. İzmir-Çanakkale Karayolundan ayrılan, yerel halkın “Eski Şakran Yolu” olarak isimlendirdiği parça taşlı dar bir yolla Asar Taşı’nın yakınına kadar ulaşılabilmektedir. Yaklaşık 500mt’lik bir yol zeytinlikler arasından yürüyerek kat edilmektedir.  

Asar Taşı Uydu Görüntüleri

Asar Taşı Tapınak Alanları

Sakar Tepe ve Asar Taşı Panorama

Sakar Tepe Panoramik Görüntü

Reşadiye İskelesi ve Ege Denizi Panorama

Asar Taşı Tapınağı

Asar Taşı Tapınağı

Asar Taşı Tapınağı

Asar Taşı Tapınağı

Asar Taşı Tapınağı

Asar Taşı Tapınağı

Asar Taşı Tapınağı

Asar Taşı’nın Adı: Elaia Antik Kentine çok yakın konumdaki bu Kybele Tapınak Alanı Sakartepe’nin eteklerinde denizi gören bir vadide harika bir konumdadır. Orijinal kayaya oyulmuş olan bu Tapınak yalnız bulunduğu konumla dikkat çekmemektedir. Etrafında bulunan yine orijinal kayalara oyulmuş olan yan tapım alanları ve buranın hemen önünde bulunan zeytinlikler arasındaki keramik kırıntıları dolu alanlar, buranın araştırılması gereken ve derhal SİT alanıyla koruma altına alınmasını gerektiğini düşündürmektedir.     

Asar Taşı Kaba Planı

1. Oda Duvarı

1. Oda Duvarı

1. Oda Duvarı

1. Oda Kaçak Kazı Çukuru

1. Odadan 2 ve 3. Odaya Geçiş

1-2. Oda Duvarları

1-2. Oda Duvarları

2. Oda Duvarı

2. Oda Duvarı

2. Oda Kaçak Kazı Çukuru

2. Oda Kaçak Kazı Çukuru (İkinci Çukur)

2-3. Oda Duvarları

3. Oda Duvarı

3. Oda Duvarı

3. Oda Duvarı

3. Oda Sunu Çukuru?

3. Oda Sunu Çukuru?

3. Oda Sunu Çukuru?

Asar Taşı’nın bir resmini ilk kez sık sık yararlandığım Google Earth programında gördüm. Orada bu resim Gavur Evleri Kalesi olarak anılmaktaydı. Daha sonra bu resmi kaldırdılar. Asar Taşı adını ise Sefa Taşkın’ın Mysia ve Işık İnsanları kitabında rastladım. Sefa Taşkın şöyle demektedir: “’Asar Taşı’ diyor ona köylüler. El emeğinin bu koca kayayı yontulmuş taşa çevirdiği bellidir. İnsan elinin dümdüz ettiği kaya yüzeyi, oda bölümlerine benzer çıkıntılar, bir sıra oyuklar, canlı başını andıran taş uzantılar doğal kütleyi gizemli bir yapıya dönüştürür. Belki, Hıristiyanlığın başlangıç zamanından kalma kaya üstüne oyulmuş bir kilise kalıntısıdır bu. Belki de ilkçağlardan kalma bir tapınak.

Mysia’da eskiden kalma adlara rastlanan bir çok yerde Ana Tanrıça inancının da izler bıraktığı görülüyor. Ana Tanrıça, Anadolu’nun eski halklarının tinsel dünyasının temelidir. Yüce Ana’nın tapkı yerleri hep dağ başlarında, hep kayalıklarının ucundadır. Çok eski bir halkın belki de “Kutsal Doruk” adını verdiği Sakar’ın yanıbaşında, Kadın Ana’nın bir tapınağı neden olmasın ki? Bu güzel ve sarp kaya belki de Kutsal Ana’nın evidir. Ana Tanrıça, tüm yaban yaşamın egemenidir.”

Asar Taşa Yakın Keramik Parçaları

Asar Taşa Yakın Keramik Parçaları

Asar Taşı Üzerindeki Keramikler

Asar Taşı Üzerindeki Keramikler

Asar Taşına Yakın Çeşme

Daha önce dolaşmış olduğumuz Kybele Kaya Sunaklarında görmüş olduğumuz izler buranın kesinlikle bir Kybele Tapınağı olduğunu bize göstermektedir. Buranın Hıristiyanlıkla alakalı bir kilise olabileceği düşüncesi sanırım buranın üç odaya bölünmüş yapısından kaynaklanmaktadır.

Sayın Şükrü Tül Hocamız ise bize şu bilgileri aktarmıştır; Roma ile müttefik olan Pergamon Krallığı 190 yılında Magnesia’da Seleukoslarla savaşırlar. Roma Ordusu Aigai Kentinin üzerinden Magnesia’ya geçerken bu yolu kullanmıştı. Ardından Mithridates Savaşları için Roma Ordusu Anadolu’ya geçerken yine aynı güzergâhı kullanacaktır. Bu geçişlerde ziyaret edilen Aigai Antik Kentine uğrandığını Bouleuterion (Meclis Binası) kazısında ele geçen Lucullus heykelinin kaidesindeki yazı kanıtlamaktadır. Dolayısıyla bu yol güzergâhında tüm çevreyi gözlemleyen konumundaki bu yapı bir peripolion* olmalıdır. Kilise biçimi taşımayan, Kybele için yapılmış kutsal yerlerin hiç birine benzemeyen, ama odalarındaki yer altı sarnıçlarıyla bu karakol Aigai-Elaia yolunun güvenliği için kurulmuş önemli bir yapıdır.      

Gavur Evleri için Aigai Kazısı ekibinden arkadaşlar da, bu kayanın güzel bir Kybele Tapkı Alanı olduğunu söylemişlerdir.

Tüm bilgiler ışığında bu yapının işlevi konusunda şöyle düşünmekteyiz; Bu kaya erken dönemde bir Kybele Kaya Sunağı olarak kullanılmaktaydı. 3. Oda içindeki kuyu bir Sunu Çukuruydu. Daha sonra Asar Taşı Şükrü Tül Hocamızın belirtmiş olduğu gibi bir karakol olarak tekrar oyulmuş ve etrafı gözetleyen bir konumdaki bir karakoldur. 2. alan olarak nitelendirdiğimiz yerde de bu karakolda görevli kişiler kalmaktaydı. Bu karakol ayrıca Sakar Tepe maddesinde varlığını söylediğimiz ve Kaikos Vadisini gözleyen başka bir karakolla bağlantılı olmalıdır.

(*Peripolion: Düşman saldırısını durdurmak ve savunma yapmak amacıyla düzenlenmiş bir istihkam, bir yerleşim alanıdır.)

Kaynakça: Sefa Taşkın –Mysia ve Işık İnsanları –Sel -1997 / Felix Pirson –Pergamon 2010 –Yakın Çevrede Gerçekleştirilen Yüzey Araştırmaları Raporu – 29. Cilt1 Araştırma Sonuçları -2011 / Sayın Şükrü Tül ile şahsi yazışmalarımız. 

Taylan Köken