Pers Mezar Anıtı / İZMİR / AİOLİS –Foça –Yenibağarası Köyü

Pers Mezar Anıtının Yeri: İzmir ili Foça ilçesinin merkezine 7km kala tabelalar sizi mezarın yanına götürecektir. İzmir-Çanakkale karayolundan Eski Foça tabelalarıyla karayoluyla rahatça ulaşılmaktadır.

Taş Kule Planı

Taş Kule Eski Görünüm

Taş Kule Tabelası

Taş Kule Panoramik Görüntü

Taş Kule Panoramik Görüntü

Taş Kule Panoramik Görüntü

Taş Kule Panoramik Görüntü

Taş Ev / Satrap Mezarı: Günümüze kadar gelen en önemli kalıntılardan biri İzmir-Çanakkale Karayolundan ilk Foça sapağından Foça’ya gidilirken yol üzerinden görülen ve Taş Kule /Taş Ev /Satrap Mezarı olarak da anılan mezar ve etrafındaki kalıntılardır. Kesin tarihi belirlenememişse de mezarın Pers Egemenliği esnasında yörede bulunan bir komutan veya Satrap (Vali) adına MÖ.546 yılının ikinci yarısında yapıldığı kabul görmektedir. Sardes Savaşının hemen ardından Pers Kralı Kyros tarafından yaptırılmıştır. İran’daki benzerlerinin prototipi olarak inşa edildiği düşünülmektedir. Bu yapıyı Batı Anadolu sanatçılarının Pers Uygarlığının etkisiyle farklı bir yorumla inşa etmişlerdir.

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule Çevresi

Taş Kule Çevresi

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule Lahit Girişi

Taş Kule Lahit Bölümü

Taş Kule Lahit Girişi

Mezar yerli kayaya oyulmuştur. Sadece kaya oyulup sıradan bir mezar yapılmamıştır. Üst bölüm kübik bir biçimde basamaklar halinde yukarı doğru küçülerek uzamaktadır. Alt bölümün ön yüzünde Sahte Kapı bulunur. Artı şeklinde işaret kazınmış olan bu bölüm, gerçek dünya ile ölülerin dünyasına geçişi simgelemektedir. Sahte Kapı üzerindeki süslemeler İonia ve Lydia sanatında da görülmektedir. Bu kapı üzerindeki detaylar İran’da Kyros’un mezarında ve iki Ateş Tapınağında da görülmektedir. Kyros’un bu mezardan 10 veya 20 yıl sonra kendi mezarında bu Taş Ev’in etkisinde mezarını yaptırdığı düşünülmektedir.

Taş Kule Çevresi

Taş Kule Çevresi

Taş Kule Ateş Çukuru

Taş Kule Sahte Kapı

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule Çevresi

Taş Kule Çevresi

Taş Kule Çevresi

Mezarın gerçek kapısı batı yönündedir. Bu kapı giriş odasına, oradan da mezar odasına açılır. Mezarın sağı solu dinsel törenler için basamaklar yapılmıştır. Bu basamaklar üzerindeki iki farklı boyuttaki çukurlar Zerdüşt inancına göre ateş yakılması için yapılmıştır. Taş evin etrafına oyulmuş olan nişler kurban törenleri için oluşturulmuştur.

Taş Kule

Taş Kule Çevresi

Taş Kule Çevresi

Taş Kule

Taş Kule Çevresi

Taş Kule Çevresi

Taş Kule

Taş Kule

Taş Kule

Taş Ocakları

Taş Kule

Taş Ocakları

Taş Ocakları

Osmanlı Köprüsü

Xenephon Pers Kralı Kyros’nun Sardes Savaşının ardından Lydia’lılara karşı birlikte savaştığı Susa Kralı Abradatas savaş esnasında öldüğünü söyler. Abradatas’ın eşi Panthea kocasının ölüm haberini alınca intihar eder. Kyros bu değerli insanlar için bir mezar yaptırır. Mezarın etrafında sunak alanları oluşturarak burada hayvanlar adar. Abradatas ve eşinin adları mezarın giriş bölümünde bulunan bir yazıtta Xenephon tarafından görülmüştür

Taş Evin çevresi uzun yıllar taş ocağı olarak kullanılmıştır. Yine mezarın yakınındaki Geç Dönem Osmanlı köprüsü çevresindeki oyuklar bu alanında uzun yıllar taş ocağı olarak kullanıldığının kanıtıdır. Taş Evin mezar girişi genişletilerek Bizans Döneminde ev olarak da kullanıldığı yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır.

Osmanlı Köprüsü

Taş Ocakları

Taş Ocakları

Taş Ocakları

Osmanlı Köprüsü

Taş Ocakları

Taş Ocakları

Taş Ocakları

Osmanlı Köprüsü

Ateş Çukuru

Bilinmeyen Antik Şehirler Turu Ekibi

Bilinmeyen Antik Şehirler Turu Ekibi

2000-2001 yılında Prof.Dr. Ömer Özyiğit Başkanlığındaki Phokaia Kazı Ekibi tarafından Taş Ev restore edilmiştir. Bu restorasyonda defineci terörü tarafından delik deşik edilen, çobanların yakmış olduğu ateşin isleriyle simsiyah olan ve doğal koşullarla tüf taşının içine işleyerek değişik yerlerde kopmalara sebep olan likenler yapılan çalışmalarla temizlenmiş, tüf taşı tozu ve bu tozu bağlayıcı maddelerle delikler ve yıpranan yerler onarılarak, eser özgün yapısına kavuşturulmuştur. Yalnız Taş Ev değil, 2500m2 lik bir çevre düzenlemesiyle bu alanda güzel bir çalışma yapılmıştır.

Kaynakça: Prof.Dr. Ömer Özyiğit -24. Kazı Sonuçları Cilt.2 -2002

Taylan Köken