Nodar Han / ANTALYA / PİSİDİA / Akseki – Yarpuz Mahallesi

Nodar Hanın Yeri: Antalya İli, Akseki İlçesinin Yarpuz Mahallesi Alacabeli Tepesinde bulunan handır. Gözlerden uzak olan, Osmanlı yapısı ata yadigarı han, defineci terörü ile yok olmak üzeredir.  

Yarpuz (Dorul) Bilgileri: Yarpuz, Seydişehir’den Akseki yönüne doğru ilerlerken yol üzerinde gelinen ilk yerleşim birimidir. Eski Konya yolu burayı görmeden Cevizli üzerinden Beyşehir ve Seydişehir’e ulaşıyordu. Yarpuz çevresindeki bir han yıkığı yeni açılan Seydişehir-Yarpuz yolunun çok önceleri de kullanıldığını göstermektedir. Öyle ki bu yol üzerindeki Alacabel Mevkiinde Loda Hanı (Nodar Hanı olmalı T.K.) olarak isimlendirilen bir han kalıntısı bulunmaktadır. Bozkır çevresindeki yaylalarla iç içe yaylalara sahip Akseki köylüleri zaman zaman bu yaylalardaki antik malzemeleri köy ve kasaba merkezlerine getirerek burada sergilemektedirler. Yarpuz Belediye Bahçesindeki bir ostotek gövdesi Bozkır topraklarındaki Manavgat göçerlerinin kullandığı Dibektaşı Yaylası antik yerleşmesinden getirilmiştir.(1)

Nodar Han

Nodar Han

Nodar Han Bilgileri: Han bilgilerinin Koruma Kurulu Kararı bilgilerinden aynen aktarıyorum. Nodar Hanın 1993 yılında Anıt eser olarak tescillendiğini belirtelim. 

Nodar Han bir çökelti çukuru içine gri renkli yöresel taşlardan yapılmış, doğu-batı aksında inşa edilmiştir. Yapısında kesme taş veya mermer kesinlikle kullanılmamıştır. Dikdörtgen planlı, avlusuz, girişi güneyde ortadadır. Plan olarak ortada bir giriş, bu girişin kapalı giriş bölümünün doğu ve batısında üç kaburga ile dörde bölünmüş kanatları vardır. Yani simetri hakimdir. Ortadan doğu ve batısı çok hafif kapanıktır. Aynı taşlardan biraz daha düzenlenerek yüz ve köşeler oluşturulmuş küçük taşlardan oyak üzerinden yükselen kaburgalar üzerine bindirilmiş çatısı, sivri kemer tipi tonoz örtülüdür. Tek neflidir. Güneye, yola ve yol üzerindeki sarnıca bakan yüzünde görülen aşağı yukarı 30 x 40 cm. boyutlarında, dört küçük penceresi vardır. Ortadaki antre bölümü üzerinde, tonozun güney yüzünde havalandırma bacası bulunmaktadır. Orta bölümün iki yanı kemerli bir kapı geçiti ile yan bölümlere kısmen kapalıdır. Süslemesiz kemerli kapı girişi önünde küçük bir yapı kalıntısı görülmektedir. Hanın ölçüleri ise dıştan dışa yaklaşık 6.50 x 40 m. boyutlarında ve yaklaşık 5 m genişliğindedir. Tabandaki dolgudan sonra yaklaşık 3.50 m. yüksekliğindedir. Taban - tavan yüksekliği iç mekândaki dolgudan dolayı kesin belli değildir.(2)

Kaynak: (1) Yard. Doç. Dr. Mustafa Yılmaz Yard. Doç. Dr. Osman Doğanay / Akseki, İbradı ve Gündoğmuş (Antalya) Çevresi Arkeolojik Çalışmaları / Ahmet Adil Tırpan Armağanı / Ege Yayınları / 2012. (2)  Antalya Valiliği Kültür Envanteri / 2005.

Not: Fotoğraflar www.star.com.tr adresinden alınmıştır. Teşekkür ederim.

Taylan Köken

Söyler Kalesi / ANTALYA / PİSİDİA / Akseki – Süleymaniye Mahallesi

Söyler Kalesi Yeri: Antalya İli, Akseki İlçesinin Süleymaniye Mahallesinin güneybatısında kuş uçumu 5 km uzaklıkta yer alır.

Söyler Kalesi

Söyler Kalesi

Söyler Kalesi

Söyler Kalesi Bilgileri: Yaklaşık olarak 5x5 m ölçülerinde kale planlı bir kuledir. Kesme taştan inşa edilmiştir. İki katlı kuleye giriş güney duvarındaki her iki katın ortasından yapılmaktadır. Günümüze gelen yüksekliği 10 m olup, ikinci kat çökmüş durumdadır. Bulunduğu konum gözetlemeye uygun değildir. Bu yüzden Roma döneminde Kule-Çiftlik binası olarak yapıldığı düşünülmektedir. Söyler Kalesi, 2001 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.(1)

Sayın Mustafa Yılmaz ve Osman Doğanay’ın Söyler Kalesi bilgelerini aynen aktarıyorum: Söyler Mağarasının giriş kısmından sağa doğru bakıldığında 3 km kadar uzakta ormanlık saha içerisinde yer alan bir kulenin üst kısımları görülmektedir. Yerlilerin Söyler Kalesi olarak isimlendirdiği kule hemen önündeki antik yolu tutmaya yönelik inşa edilmiş olmalıdır. Köşeleri düzgün kesme taşlarla, diğer bölümleri ise moloz taşlarla yapılan kule içten 5.5x5.5 ölçülerindedir. 9 m’yi bulan yüksekliği ile kule iki katlı olarak yapılmıştır. Düzgün iri taşlı bir temel üzerinde yükselen kulenin ikinci katına geçiş tonoz bir örtüyle sağlanmış fakat tonoz örtü günümüzde büyük oranda yıkılmış ve ortaya çıkan açıklıktan ikinci katın penceresi görülmektedir. Yıkıntılar sebebiyle içerde biriken molozlar kuzey yöndeki kapı açıklığını kapatmış durumdadır.(2)

Söyler Kalesi hakkındaki son değerlendirme Sayın Mustafa Adak ekibi tarafından bölgede yapılan çalışmalar ışığında yayınlanmıştır. Aynen aktarıyorum: Rhodon’un ürünlerini depolama amaçlı açtırdığı Karadağ Mağarası’nın sadece 850 m. kuzeybatısında Söyler Kalesi yer almaktadır. Burası da Emerye Kalesi gibi dikdörtgen planlı ve üç katlı bir kule olup onunla aynı işlevi görmektedir. Karadağ Mağarası’yla Emerye Kalesi’nin Rhodon ve ailesinin mülkiyetinde oldukları bilindiğine göre, bunların hemen yakınında konumlanan Söyler Kalesi’nin de Kagrailı Rhodon ve ailesine ait olabileceğini düşünmekteyiz. Bu belgelerden hareketle Rhodon ve ailesinin geniş arazilere sahip olduklarını ve köleleri aracılığıyla işlettikleri bu arazilerden hatırı sayılır tutarda gelir elde ettiklerini anlıyoruz.(3)

Kaynak: (1) Antalya Valiliği Kültür Envanteri / 2005. (2) Yard. Doç. Dr. Mustafa Yılmaz Yard. Doç. Dr. Osman Doğanay / Akseki, İbradı ve Gündoğmuş (Antalya) Çevresi Arkeolojik Çalışmaları / Ahmet Adil Tırpan Armağanı / Ege Yayınları / 2012 (3) Prof. Dr. Mustafa Adak, Yrd.Doç.Dr. Burak Takmer,  Yrd. Doç. Dr.Ebru Akdoğu Arca / İlkçağ’da Akseki Bölgesi

Not: Fotoğraflar https://mapio.net/pic/p-10460686/ adresinden alınmıştır. Teşekkür ederim.

Taylan Köken

Taşlıca Kalıntıları / ANTALYA / PİSİDİA / Akseki – Taşlıca Mahallesi

Taşlıca’nın Yeri: Antalya İli, Akseki İlçesinin Taşlıca Mahallesinde dağılmış kalıntılar ve bir Osmanlı Köprüsü mevcuttur.

Taşlıca Bilgileri:  Eski adı Kilisali olan Taşlıca köyünüm adı kayıtlarda Murt köyü ile birlikte anılmaktadır. Taşlıca maa Murt, Murt dahil Taşlıca köyü anlamındadır. Murt bir zamanlar nahiye merkezi olmuştur. Taşlıca’nın kesin kurulu tarihi bilinmemesine rağmen Roma dönemine dek uzanan bir yerleşim yeri olduğu düşünülmektedir.(1)

Üçlü Kemer Köprü Bilgileri: Köprü Osmanlı dönemi yapısı olup, Taşlıca Köyü, Yeni Mahalle, Uludere üzerindedir. Kemerler kesme taştan, ayaklar ve gövdesi moloz taş ve kireç harç ile yapılmıştır. Genel olarak sağlamdır. Ancak doğu taraftaki kemerinin alt kısmından bazı kemer taşları düşmüştür. Yaklaşık 26 m. uzunluğunda, 4 m. genişliğinde, 5 m. yüksekliğindedir. Üç kemeri de sivri tipte yapılmıştır.(2)

Kaynak: (1) https://tr.wikipedia.org/wiki/Ta%C5%9Fl%C4%B1ca,_Akseki Erişim Tarihi: 22.07.2020 (2) Antalya Valiliği Kültür Envanteri / 2005

Taylan Köken

Akroterion/Prostanna...

Eğirdir Sivrisi ve Prostanna Kenti

Akroterion/Prostanna: Günümüzde Isparta ili Eğridir ilçe antik adıdır. Pisidia bölgesi kentlerinden biridir. Isparta’dan Eğirdir merkezine yaklaşırken antik dönemde Mons Viarus olarak anılan dağ Zeus’un tapınım gördüğü bir kült alanıdır. Bu yükseltiye günümüzde Eğirdir Sivrisi denmektedir. Akroterion kenti bu tepenin üzerindedir. Kent hakkındaki bilgileri Isparta Arkeolojik Miras (Süleyman Demirel Üniversitesi) sitesinden aktarıyorum:  

III. Gordianus Dönemi sikkesinde görülen Mons Viarus ve bir ağaç tasviri de muhtemelen bir ağaç kültüne, dolayısıyla dağ yakınlarında bulunan açık hava tapınım yerine işaret etmektedir. Günümüzde Eğirdir Sivrisinde yapılan bazı şenlikler geçmişten bu yana süregelen bir geleneğin halen devam ettiğini düşündürmektedir. Eğirdir Sivrisinin güneyine kurulmuş olan Prostanna; akropolis, agora ve akropolisin kuzeydoğu-doğusundaki yerleşim alanlarından oluşur. Prostanna akropolisinin etrafı sur ve dokuz kule ile çevrilmiştir. Kentin savunmaya verdiği önemin bir diğer göstergesi Eğirdir Sivrisi’nin güney yamacına inşa edilen, ilk evresi Hellenistik Dönem’e tarihlenen ancak, Geç Antik Dönem’de yeniden güçlendirildiği anlaşılan savunma duvarıdır. Kentin agorası ile agorada bulunan kamusal ve dinsel yapılar akropolisin kuzeyindeki dikdörtgen biçimli düzlükte yer almaktadır. Sivil iskân alanları ise akropolisin kuzeydoğusundaki teraslara yayılmıştır.

Prostanna Antik Kenti, Doç. Dr. Fikret Özcan ve ekibi tarafından Psidia Bölgesi Yüzey Araştırmaları kapsamında araştırılmıştır. 2016 yılında Fikret Özcan ve Fatma Kızılyalçın’ın Prostanna Antik Kenti makalesi çok değerli bilgiler vermektedir.  

Kaynakça: www.ispartaarkeolojikmiras.sdu.edu.tr

Taylan Köken