Arkeo Denemeler: Kasım 2013

30 Kasım 2013 Cumartesi

Adamkayalar Kalıntıları / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Hasanaliler Köyü

Adamkaylar’ın Yeri: Adamkayalar kalıntıları, Mersin İli, Silifke İlçesinin Hasanaliler Köyünün doğunda kalır. Adamkayalar mevki olarak Silifke ile Erdemli ilçelerinin arasındadır. Ulaşım için Erdemli İlçesi Kızkalesi Beldesinden ulaşılmaktadır.

Adamkayalar Uydu Görüntü

Karyağdı Vadisi

Adamkayalar Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Adamkayalar Kalıntılarını iki gruba ayırabiliriz. Birinci grupta Karyağdı (Mitan-Miytan) Vadisinde kanyonun kayalarına oyulmuş olan kaya kabartmaları, ikinci grup kalıntılar ise vadinin kuzeydoğusundaki yükselti üzerinde bulunan kale, burç ve yerleşim birimlerinden oluşan kalıntılardır. Yerleşim yerinden Adamkayalar’a kayaya oyulmuş olan merdivenler takip edilerek inilmektedir.

Adamkayalar

Adamkayalar Vadisi

Adamkayalar figürleri 11 çerçeve içine yerleştirilmiş ve genelde dörtlü ölü ziyafeti betimlemeleridir. Dörtlü ölü ziyafetinde, anne, baba ve çocuklar betimlenmektedir. Ayrıca ölülerin oğulları ve iki erkek kabartması asker olarak işlenmiştir. Adamkayalar kabartmalarında ayin yapmak amacıyla kayaya oyulmuş beş basamaklı bir kompozisyon bulunmaktadır. Adamkayalar kabartmalarının altlarında bulunan yazıtlarda ölen rahiplerin isimlerinin yazılı olduğu anlaşılmıştır. Kabartmalar MS.200 yıllarında işlenmiştir.

Adamkayalar Vadisi

İkinci grup kalıntılar Adamkayalara inmeden önceki tepe üzerine dağılmış durumdadır. Bu kalıntılar genellikle polygonal duvar tekniği kullanılarak inşa edilmiştir. Gömeç Kale adı verilen kule, içlerinde kemerler bulunan binalar, çok sayıda kayaya oyulmuş lahitler ve sarnıç kalıntılarından oluşmaktadır. Bölgedeki diğer birçok yerleşim gibi bu kalıntılar Helenistik Dönem ve Roma Döneminde iskan görmüştür. Bu kale yerleşiminin surları zaman içinde tahrip olmasına rağmen, kulesi geç dönemlere kadar zeytinyağı atölyesi olarak kullanıldığından yıkılmamıştır.

Adamkayalar Yerleşimi

Adamkayalar’ın korunması için detaylı bir çalışma yapan Sayın Prof.Dr. Serra Durugönül ve Doç.Dr. F. Sancar Ozaner bu çalışmaların sonuçlarını “Adamkayalar (Kilikya) Kabartmalarının Arkeolojik ve Morfolojik Yönden Değerlendirilmesi ve Korunmasına İlişkin Öneriler” başlığı altın Araştırma Sonuçlarında yayınlamıştır. Bu maddeye göre Adamkayalar benzeri “Kaya Kabartması” olarak bölgenin birçok yerinde kireç taşına işlenmiş kabartmalar vardır ve bunların toplamı 60’ı geçkindir.

Gömeç Kale

Adamkayalar’ın üzerinde oluşan tahribatlar, yağmur sularıyla oluşan yıpranmalar, kaya kütlesinin içinden gelen sular yoluyla oluşan tahribatlar ve en son olarak da insan eliyle yapılan tahribatlardır. İlk ikisi doğal tahribatlardır, ama üçüncü tahribatsa cahilliğin, bilgisizliğin tahribatıdır. Memleketimizin her yerinde gördüğümüz, bize emanet olan dünya mirasına yapılan bu zulüm gerçekten bazen utanç verici boyutlara ulaşmaktadır. Adamkayalar da bu cehaletten payını almış, 1986 yılında muhtemelen define bulmak amacıyla bir rölyef dinamitle büyük zarar görmüş ve bu kabartmalara av tüfeğiyle zaman zaman atış yapılarak tahrip edilmiş ve edilmeye devam etmektedir.

Kaynak: www.mersinkulturturizm.gov.tr / Yard. Doç. Dr. Ümit Aydınoğlu –Mersin İli Erdemli ve Silifke İlçelerinde Antik Dönem’de Kentleşme ve Tarımsal Organizasyon Araştırması 2008 –Anmed -2009 / 11. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1993 / www.panoramio.com (Resimlerinden yararlandığım Sayın Manfred Schühle’ye teşekkür ederim)

Taylan Köken

28 Kasım 2013 Perşembe

Karaböcülü Kalıntıları / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Çamlıbel Köyü

Karaböcülü Kalıntılarının Yeri: Kalıntılar, Mersin İli, Silifke İlçesinin Çamlıbel Köyünün merkezine ve çevresine dağılmıştır.

Çamlıbel Uydu Görüntüsü

Anıt Mezarlar

Karaböcülü Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Kalıntılar kapı lentoları, lentolar üzerindeki kabartmalar, anıtsal mezarlar, lahitler, lahit kapakları ve bunların üzerindeki kabartmalar dikkat çekicidir. Su ihtiyacı sarnıçlarla sağlanan yerleşimde, kullanılan evlerin mimarilerinin sık sık değişikliğe uğradığı görülmüştür. Yerleşimde işlikler de bulunmaktadır. Yerleşimin 2km kuzeyinde ana kayaya işlenmiş, kaya kabartmaları bulunmaktadır. Yan yana duran bir erkek ve kadının motifi pek özenli işlenmemiştir. Başka insan figürlerinden oluşan kabartmalar vardır. Burada bulunan bir yapı kalıntısının kilise olduğu söylenmektedir.

Karaböcülü olarak adlandırılan yerleşim yeri Helenistik, Roma ve Bizans Dönemlerinde iskân görmüştür.

2004 yılı Adana Koruma Kurulu tarafından tescillenerek I. Derece Arkeolojik SİT alanı ilan edilmiştir.

Kapı Lentoları

Kaynak: www.mersinkulturturizm.gov.tr / www.kilikyadan.blogcu.com

Taylan Köken

25 Kasım 2013 Pazartesi

İsmailli Kalıntıları / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Yeğenli Köyü

İsmailli Kalıntılarının Yeri: Kalıntılar Mersin İli, Silifke İlçesinin Yeğenli Köyünün mezarlığının yanında ve köye yaklaşık 4,5km uzaklıkta iki grup olarak bulunmaktadır.

İsmailli Uydu Görüntüsü

İsmailli Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Yeğenli Köyünün mezarlığını geçince yolun sağında polygonal duvar tekniği ile inşa edilmiş bir kule ve kuleyle irtibatlı müştemilat kalıntıları ilk grubu oluşturan kalıntılardır. Kule üzerinde Herakles lobutu ve dioskur miğferi kabartmaları bulunmaktadır.

İkinci grup kalıntılarsa köyün 4,5km güneydoğusunda yer alır ve İsmailli Kale olarak anılmaktadır. Burada anıtsal bir tapınak veya yapı bir hayli tahrip olmuştur. Mimari parçalarda kabartmalar dikkati çekmektedir. Bu yapıya yakın konumdaki kilisesinin apsisi orijinal kayaya oyulmuştur ve yanında yuvarlak planlı bir alan bulunmaktadır. Anıtsal yapıdan vadi içine bakıldığında dikdörtgen planlı başka bir yapı göze çarpar. Yine vadi sırtları dolaşıldığında kaya mezarları ve mağara yerleşimleri görülmektedir. Vadiye iki yönlü yayılmış olan kaya mezarlarında kabartmalar bulunmaktadır. Bu vadideki nekropol alanında lahitler de mevcuttur.

Kaynak: www.mersinkulturturizm.gov.tr

Taylan Köken

23 Kasım 2013 Cumartesi

Takkadın Yerleşimi / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Ovacık Köyü

Takkadın Yerleşimin Yeri: Takkadın Yerleşimi, Mersin İli, Silifke İlçesi Ovacık Köyü Takkadın Mahallesindeki kalıntılardır.

Takkadın Uydu Görüntüsü

Takkadın Yerleşimi

Takkadın Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Takkadın veya Tekkadın olarak anılan yerleşim Helenistik, Roma ve Bizans Döneminde iskân görmüştür. Kalıntılar içinde birçok lahit ve aslan kabartmalı lahit kapakları barındıran nekropol alanı, kaya mezarları, birçok sarnıç, kilise, çok sayıda ev ve küçük bir kaleden oluşmaktadır.

Takkadın Kalıntıları 1987 yılında Prof.Dr. K.Levent Zoroğlu tarafından yüzey araştırması için ziyaret edilmiştir. Daha sonra Prof.Dr. Mustafa H. Sayar tarafından 1993 yılında ziyaret edilen yerleşimde Roma Devri mezar yazıtı tespit edilmiştir. İki parça halindeki bir sütunun üstündeki yazıtta yaptırılan mezara kimlerin hangi şartlarda gömüleceği yazılmaktadır.

Takkadın 1992 yılı Adana Kormua Kurulu kararıyla I. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Takkadın Yerleşimi

Takkadın Lahit Kapağı

Takkadın Lahit

Kaynak: www.mersinkulturturizm.gov.tr / www.panoramio.com / Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu – VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1988 / Prof.Dr. Mustafa H. Sayar -12. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1994.

Taylan Köken

20 Kasım 2013 Çarşamba

Mylai Kalıntıları / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Taşucu Beldesi

Mylai Kalıntılarının Yeri: Mersin İli, Silifke İlçesi Taşucu Beldesinin 5km kadar güney batısında kalan kalıntılardır.

Mylai Uydu Görüntüsü

Mylai Adı ve Anlamı: Myla veya Mula Sayın Bilge Umar’a göre Anadolu’da örneklerine bol miktarda rastlanan (Moulassa-Moula-Mylasa-Mylassa) zamanla Helen diline yerleşmiştir. Myla/Myle Helen dilinde “Değirmen” anlamındadır.

Mylai Uydu Görüntüsü Yakından

Mylai Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Mylai Kalıntıları günümüzde Taşucu Beldesinin üzerine oturduğu Holmi Antik Kenti ile karıştırılmakta veya orası kabul edilmektedir. Bazı kaynaklara göre Mylai, Holmi’nin bir mahallesi olarak anılmaktadır. Mylai Kalıntıları Manastır veya Mylai Manastırı olarak da anılmaktadır.

Kalıntılar arasında sahil kesiminde bir hamam kalıntısı, sahil kesimini karayolu ikiye ayırmış olup, yolun üstünde, tepeye doğru yerleşim kalıntıları devam etmektedir. Bu kalıntılar arasında yüze yakın ev kalıntısı, zeytinyağı işlikleri, su sarnıçları, kaya mezarları ve anıt mezarlar görülmektedir. Kalıntılar dönem olarak Roma ve Bizans Dönemlerinden kalmadır.

Mylai’de eski kaynaklarda anılan iki önemli yerin varlığı dikkat çekicidir. Birincisi doğu kesiminde bulunan bir girintideki mağara içinde Apollon Sarpedonios kutsal alanı yer almaktaydı. Mağara bir kült ayini sırasında MS.4.yüzyılda yıkılmış ve içinde bir çok Hıristiyan yaşamını kaybetmiştir. Bu pagan kutsal alan, girintinin sütünde taş ocakları işletildiğinden günümüze kalamamıştır. Nitekim Sayın Prof.Dr. Mustafa H.Sayar “Kilikya Yüzey Araştırmaları” kapsamında 2005 yılında bu tapınaktaki tahribatı incelemek istemiş, ancak tapınağın varlığı konusunda herhangi bir bilgi vermemiştir.

Mylai’deki ikinci önemli yapıysa yine bu girintiye yakın konumda Thedoros adına yapılan kilisedir. Bu kilise Holmi kentinden karayoluyla gelenler ve deniz yoluyla gelenlerce ziyaret edilmekteydi. Bu kilise de, tapınak gibi günümüzde yok olmuştur.

1978-1988-1989-1994 yıllarında Adana Koruma Kurulu tarafından Holmi Kenti olarak I. Ve III. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Kaynak: www.mersinkulturturizm.gov.tr / Prof.Dr. Guntram Koch – www.akmedadalya.com / Prof.Dr. Mustafa H. Sayar -24. Raşatırma Sonuçları Toplantısı Cilt:2 –Çanakkale -2006 / Bilge Umar –Türkiye’deki Tarihsel Adlar –İnkılâp Kitabevi -1993.

Taylan Köken

18 Kasım 2013 Pazartesi

Tokmar Kalesi / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Akdere Köyü

Tokmar Kale’nin Yeri: Mersin İli, Silifke İlçesinin İmamuşağı Köyü sapağını geçtikten sonra Antalya yönüne doğru 2,5km devam edince sağda kalan tepenin üzerindeki kaledir.

Tokmar Kalesi Uydu Görüntü

Tokmar Kale Adı ve Anlamı: Tokmar adının nereden geldiği bilinmiyor. Kalenin Orta Çağdaki ismi Latince Castellum Novumola’dır. Novum: Felsefede “Yeni Düşünce, Yeni Fikir, Yeni Akım” anlamındadır. “Yeni Kale” anlamına yakın olduğunu düşünmekteyiz.

Tokmar Kalenin diğer bir ismi ise kaynaklarda Norberd veya Norpert olarak geçmektedir. Ermeniceden gelen bu ad “Yeni Kale” anlamındadır. 1198 yılında Tokmar ve Silifke Kalelerinin Beyi Sevadios unvanını (Bu Helen dilinde Sebastos yani Augustus’dur) alan Heri adında kişidir.

Tokmar Kalesi

Tokmar Kale Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Kale bulunduğu konum itibariyle Göksu Deltası ve Taşucu’nu gözlemleyen bir konumdadır. 12. yüzyıl yapısı olan kalenin güney surları sarp kayalıklara oturmaktadır. Yarım yuvarlak burçlara sahiptir. Bizans ve Ermeni Krallıklarından sonra 1210 yılında St. Jean Şövalyeleri denetimine girmiştir. Kalenin deniz ile bağlantısı Tahta Limanı, Palaiai veya Barbaros Limanı olarak anılan koyla sağlandığını düşünmekteyiz.

1992-1994 yılları Adana Koruma Kurulu Tarafından Tokmar Kale I. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.