Sinope/Sinup...

Sinope/Sinup: Günümüzde Sinop şehrinin antik adıdır. Paphlagonia bölgesi kentlerinden biridir. İsim neredeyse Milet(os) kolonizasyon şehri olarak kurulduğundan beri aynı şekildedir.(1) Sinop tarihi İlk Tunç Çağına kadar uzanmakla birlikte, MÖ.756 yılında Milet şehrinden bölgeye gelen göçmenler tarafından yeniden kurulur. Helenistik döneme ithaf edilen tüm koloni şehirleri gibi kuruluşu bir efsaneye dayandırılır. Kimi rivayetler Sinope’un bir Amazon kraliçesi olduğu üzerinedir. Genel kabul görmüş bir diğer efsane şu şekildedir: "Efsaneye göre tanrıça Sinope ırmak tanrısının kızıdır. Zeus, Sinope'a aşık olur. Her dilediğini yerine getireceğine söz verir. Sinope kızlığına dokunmamasını ister. Tanrı yemine bağlı kalarak onu kız bırakır. Bugünkü Sinop'un olduğu yere gelir."

Kuruluşunun ardından, MÖ. 630 yılında ikinci bir koloni (sömürge, göçmen topluluğu ya da bu topluluğun yerleştiği yer) grubu Sinop'a  yerleşmiştir. Şehrin surlarının büyük bir olasılıkla kolonize (koloniler halinde yaşanan) devirlerde yapıldığı tahmin edilmektedir.

7. yüzyıl başlarında Sinop, Anadolu'ya Kafkaslar üzerinden gelen Kimmer’ler tarafından, 6. yüzyıl ortalarında da İran'dan gelen Perslerin istilasına uğramıştır.(2)

Kaynakça: (1)Bilge Umar- Türkiye’deki Tarihsel Adlar- İnkılâp Kitabevi- 1993 (2)Sinop Kaymakamlığı

Taylan Köken

Gevale/Kevele/Gevele...

Gevale Kale

Kevele/Gevele/Gevale/Kavala/Kabala/Kaula: Günümüzde Konya ilinin batısında günümüzde Gevele/Kevele olarak anılan ilk çağlarda köy veya kasaba büyüklüğündeki bir yerleşim yeri. İsmail Hakkı Uzunçarşılı ise 14 ve 15. yüzyıllarda, Anadolu Beylikleri döneminde Gevale kalesi olarak adı geçen yer hakkında şu bilgileri vermektedir: "Tarihlerde Gevale imJasıyle yazılan ve Gevele denilen kale Konya yakınında Sille civarındaki -Konya ile Altınapa yolu üzerinde- dağın eteğinde olup dağın bir adı da Tahtalı Dağ'dır. Gevele, Büyük ve Küçük olarak ikidir. Üzerinde kale bulunan Küçük Gevele olup İbrahim Bey buraya kaçmıştır".(1)

Gevale Kalesi kazıları resmi sitesinde verilen bilgiler ise biraz daha farklıdır: Gevale isminin kaynağı ve kullanımı konusunda çeşitli görüşler ve kullanımlar bulunmaktadır. İ. Hakkı Konyalı, Gevale isminin Friglerin dişi yer tanrısı olan Cybele’den geldiğini söyler. Bu isim çeşitli dillerde harflerin farklı şekillerde okunması ve değiştirilmesi ile Sibel, Sibele, Kübel, Kübele, Küvel, Küvele, Kiveli, Kivele, Kevele, Kebele, Hubel, Hobal gibi bazen de kelimenin birinci harfi biraz yumuşatılarak Gevale ve Gebeie gibi okunmuştur. Bu kalenin kuzeydoğusunda bulunan ve bölgeye yakın bir yerleşim yeri olan Silleliler ise Gevelle veya Gevale olarak adlandırmışlardır. Kalenin burçları, uzaktan takke gibi göründüğü için bu dağa Takkeli Dağ’da denilmektedir.

Gevale adı tarihi kaynaklarda ve seyahatnamelerde ise farklı şekillerde geçmektedir. İbn-i Bibi, Ahmet Eflâkî, Hoca Sadeddin Efendi’nin eserlerinde Gevale olarak geçerken, diğer yayınlarda Kevele, Kirale, Gavele, Kaballa, Kevale, Kavala ve Kabala, Gâvele gibi çeşitli şekillerde kullanılmıştır.(2)

 

Kaynakça: (1)Bilge Umar- Türkiye’deki Tarihsel Adlar- İnkılâp Kitabevi- 1993.

(2)www.gevale.com  

 

Taylan Köken

Gangra...

MS.100 Germanicopolis Sikkesi

Gangra/Kankra/Germanicopolis: Günümüzde Çankırı’nın antik adıdır. Kankra olarak da isimlendirilen Çankırı’nın Helenistik dönemden beri kullanılan halidir. Gangra Antik kenti Paphlagonia bölgesi kentlerinden olarak sayılmaktadır.    

Gangra’nın “Tiftik Keçisi” anlamına geldiği rivayet edilir. Gangra’nın Paphlagonia dilinde keçi olduğu söylenmiştir. Germanicopolis adı ise “Germanicus Kenti” anlamındadır. Gangra, Roma İmpratorluğu döneminde bu adı almış ve bu isimle sikkeler darp etmiştir. Sikkenin ön yüzünde Herakles, arka yüzünde Apollon görülmektedir. 

Kaynakça: Bilge Umar- Türkiye’deki Tarihsel Adlar- İnkılâp Kitabevi- 1993

 

Taylan Köken