Arkeo Denemeler: Ekim 2011

29 Ekim 2011 Cumartesi

Höyücektepe Höyük / BALIKESİR / MYSİA / Burhaniye

Höyücektepe Höyüğün Yeri: Balıkesir ili, Burhaniye ilçesi sınırları içinde merkeze 2,5 km uzaklıktadır.

Edremit – Ayvalık karayolunda soldan 1. Burhaniye sapağından saptığınızda Üyücek (Çoruk) Derenin güneyinde, yolun solunda kalmaktadır.

12 Eylül 2011 tarihinde Höyüğü TAY Project internet sayfasından aldığımız bilgilere göre ziyaret ettik. Bu sitede ve Sayın Prof.Dr. Mehmet Özdoğan’ın araştırma sonuçlarına göre höyüğün adı Eşikçitepe Höyük olarak geçmektedir. Daha sonra Sayın Prof.Dr. Engin Beksaç hocamızın belirttiğine göre ve araştırma sonuçlarına göre, bu höyüğün adının Eşikçitepe değil Höyücektepe olduğunu anlamış olduk. Eşikçitepe Höyüğün yörede bulunduğunu, fakat bugün Topçu Kışlasının altında kaldığını Engin Beksaç hocamız belirtmektedir.

Yoldan Höyücektepe Höyük

Höyücektepe Höyük

Höyük Yamacındaki Çiftlik

Höyük Eteklerinde Kamyon Kantarı

Höyük Etekleri

Höyücektepe Yüzey Araştırma Sonuçları: 1987 yılında Prof.Dr. Mehmet Özdoğan tarafından Edirne ve Balıkesir Yüzey Araştırmaları kapsamında tespit edilmiştir. Daha o zamanlar kaçak kazılara maruz kalan höyük Sayın Mehmet Özdoğan tarafından tahribata uğramış örnek bir höyük olarak tarif edilmektedir.

Höyük üzerinden İlk Tunç Çağına ve Antik Çağa ait malzemelerin toplandığı belirtilmiştir.

1997 yılından itibaren Burhaniye ve çevresinde yüzey araştırmaları yapan Prof.Dr. Engin Beksaç 2000 yılında Höyücektepe Höyüğü araştırmıştır. Elde edilen bilgilere göre Troya VI-VII dönemi benzeri keramik parçalarına rastlanmıştır. Roma keramikleri, Erken Bronz Çağı ve Geç Bronz Çağı parçalarının da höyük üzerinde bulunması buranın uzun dönemler iskân gördüğünü göstermektedir.

Höyücektepe Höyük yerleşimi Kuzey Ege adaları ve kıyı bölgelerinin iskan özelliklerini taşımaktadır.

Tahrip Edilmiş Höyük Kenarı

Höyük Üzerinde Tuvalet

Höyük Üzerindeki Meyve Ağaçları

Höyük ziyaretinde bizde bir çok çanak çömlek parçasını tespit ettik ve ayrıca toprak içinde görmüş olduğumuz midye parçaları, buranın zamanında deniz kıyısında olduğunu düşündürmektedir.

Höyücektepe Buluntuları

Höyücektepe Höyük Kenarları

Tay Projesi kapsamında 2000 yılında ziyaret edilen Eşikçitepe Höyük olarak yayınlanan Höyücektepe Höyüğün bugünkü durumu şöyledir: Höyüğün etrafı tamamen çitle çevrilmiş ve üzerine meyve ağaçları dikilmiştir.

Höyücektepe Höyük Çitleri

Höyücektepe Höyük

Höyük Üzerindeki Çiftlik

Höyücektepe Höyük Çitleri

Höyücektepe Höyük

Höyük Üzerindeki Meyve Ağaçları

Kaynakça:Prof.Dr. Mehmet Özdoğan - 6. Araştırma Sonuçları Toplantısı -1988 / Prof.Dr. Engin Beksaç – 19. Cilt2 Araştırma Sonuçları Toplantısı -2001 / www.tayproject.org

Taylan Köken

26 Ekim 2011 Çarşamba

Kızçiftliği Höyük (Trikopi Çiftlik) / BALIKESİR / MYSİA / Gömeç

Kızçiftliği Höyüğün Yeri: Balıkesir ili, Gömeç ilçesi merkezinin 3 km kuzeybatısında yer alır. Üzerindeki çiftliğin adının Trikopi olması sebebiyle Trikopi Çiftlik Höyük olarak da adlandırılmaktadır. Edremit körfezinin Karatepe Burnu ile Antarak Burnu arasında kalan koyu gören bir konumdadır. Höyüğün altından Kuzulu Çay denize kavuşur.

Kızçiftliği Höyüğün Yeri

Uzaktan Kızçiftliği Höyük

Bir Rum yerleşimi olan Trikopi, Kurtuluş Savaşında Yunanlı Komutan Trikupi’nin ikamet ettiği ev olarak genel kabul gören bilgi ise yanlıştır. Bu evin sahibi Trikopis, Ayvalık Akademisi'nde görev yapmış olan bir hocadır. Ayvalık Kız Meslek Lisesi'nin binasını yaptıran Dimitris'in damadıdır. 2007 yılında çıkış sebebi belli olmayan bir yangınla zaten harap durumda olan evler iyice yıpranmıştır.

1998 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescil edilmiştir.

Höyük Üzerindeki Yol

Höyük Üzerindeki Çiftlik Duvarı

Höyük Üzerindeki Çiftlik Duvarı

Kızçiftliği Höyüğün Durumu: Höyük batı ve güney yönünde iki kooperatifin yapmış olduğu villa siteleri ile çevrelenmiştir. Höyüğün üzerinde bulunan yapılaşma, yollar ve eteklerinde tarla açılmasıyla höyük iyice tahrip edilmiştir.

Kooperatif Vilları

Kız-Koop Vilları

Deniz Tarafından Kız-Koop Vilları

Kısa Tarihçe: Antik kaynaklarda Strabon, Sokrates ve Plinius Gömeç’in bulunduğu yerde Kisthene (Kistene) adında antik bir şehirden bahsederler. Kesinleşmese de Kızçiftliği Höyüğün Kisthene Antik Şehri olduğu kabul görmektedir.

Gömeç mezarlığında 12 Eylül 2011 tarihinde yapmış olduğumuz ziyarette birçok sütun parçasının mezar taşı olarak kullanıldığını görmüş olduk. Sütunlar dönem olarak Bizans Çağından kalmadır. Bu sütunlar yörede bulunan bir başka antik yerleşimden getirilmiş olduğu düşünülmektedir.

Yörede Pasada/Pasanda/Passanda/Pa(s)sa-wanda olarak isimlendirilen başka bir antik yerleşimin adı daha geçmektedir. Byzantion’lu Stephanos’un Pasanda adı ile andığı yerleşimin yeri için Edremit Körfezinin kıyısında, Ayvalık yakınında bir arazi olarak bahseder ve burayı Kisthene olarak anar.

Sayın Prof. Dr. Engin Beksaç’ın da aktardığı gibi şunu diyebiliriz ki: İlk adı Passawanda olan yerleşim daha sonraki dönemlerde Kisthene adı ile, günümüzde ise Kızçiftliği Höyük olarak anılmaktadır. (Ayrıntılara Kisthene Antik Yerleşimi maddesinde gireceğiz.)

Höyük Çevresi

Kızçiftliği Höyük Araştırma ve Kazı Sonuçları: İlk olarak 1904 yılında bölgeyi ziyaret eden Wigant (muhtemelen Kızçiftliğini üstünkörü inceledi) buranın adını anarak yörede bulunmuş olan altar ve sütun parçalarının yöre insanlarından aldığı bilgiye göre Kızçiftliğinden toplanmış olduğunu belirtmektedir.

Höyük Çevresi

1997 yılında Prof. Dr. Engin Beksaç tarafından yüzey araştırmasıyla höyük incelenmiştir.

Sayın Engin Beksaç’ın çıkardığı sonuçlar şöyle özetlenebilir: Höyük bulunduğu konum itibari ile ve üzerinde bulunan kuyular sebebiyle erken dönemlerde bir ada idi. Özellikle kuzey ve doğu taraflarında savunma duvarlarının kalıntıları bulunmaktadır.

Höyüğün batı yönünde bulunan insan iskeletleri dönem itibari ile Roma ve Bizans döneminde buranın nekropol olarak kullanıldığını göstermektedir.

Höyük Üzerindeki Çiftlik

2000 yılında Neriman Özaydın ve Seval Konak’ın belirttiği sondaj çalışmalarının sonucunun özeti ise şöyledir: Güney ve kuzeydoğu yamacında bulunan tarlalarda 111 adet sondaj yapılmıştır. Güney yamacında ve doğusunda yoğun yerleşme işaret eden mimari buluntulara rastlanmıştır. Sondaj çukurların yarısından fazlasında 50-60 cm kalınlığında duvar izine rastlanmıştır. Bir sondajda 15cm’lik su kanalı belirlenmiştir.

Bu sondajlarda bizi ilgilendiren bir tespit ise şöyledir; Lidya tipi seramik parçası örneği, Lidya bölgesine özgü mermer taklidi kaplardan bir parça ele geçmiştir. Bu örnekler kuzey güney Aiolis ile ilişkilere işaret etmektedir.

Höyük Üzerindeki Çiftlik

Kızçiftliği Höyük Buluntuları: Höyük üzerinde bulunan parçalara göre Kalkolitik Dönemden Erken Bizans Dönemine kadar değişik dönemlerde iskân görmüştür. Özellikle yüzeyde bulunan Troya VI-VII Dönemi keramik parçaları yerleşimin MÖ.2000’li yılların sonlarını işaret eden bu dönem Troya, Panaztepe, Limantepe ve Baklatepe gibi çağdaşı yerleşimlerle aynı özellikleri göstermektedir. Özellikle iki tip keramik parçası, yakın komşusu olan Edremit Mandıra Tepe Yerleşimi buluntuları ile tıpatıp benzerlik göstermektedir. (Sayın Engin Beksaç hocamız kendisinin de araştırma sonuçlarında adını andığı Araplar Höyüğün aslında Mandıra Tepe Yerleşimi olduğunu, Araplar Höyüğün Mandıra Tepe’nin kuzeyinde kalan bugün tahrip edilerek yok edilmiş bir yer olduğunu belirtmektedir. Kızçiftliği Höyüğe yakın olarak körfezde buluntu veren yerleşimin Mandıra Tepe Yerleşimi olduğunu belirtmektedir. Bkz. 19. Cilt.2 Araştırma Sonuçları Toplantısı -2001)

Demir Çağı'na ilişkin seramik buluntular arasında, daha çok Trakya'da bulunan tipte kaba dolgulu siyah seramiklere rastlanmıştır. MÖ.2000 yıllardan kalma Gri Minyas benzeri seramik parçaları ile M.Ö. 800 ve 700 yıllarına ait dokuma tezgahı ağırlıkları ile seramik parçaları ele geçmiştir. Geç Bizans ile Osmanlı Dönemi arasına tarihlenen yeşil sırlı seramik parçaları da ele geçmiştir.

Kızçiftliği Höyük Buluntuları

Kaynakça: Prof. Dr. Engin Beksaç -16. Cilt.2 Araştırma Sonuçları -1998 / http://www.gomec.info/ / Bilge Umar –Türkiye’deki Tarihsel Adlar – İnkılâp Kitabevi -1993.

Taylan Köken