Mancınık Kale / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Kızılisalı Köyü

Mancınık Kale’nin Yeri: Mersin İli, Silifke İlçesinin Hasanaliler Köyünün kuzeyinde, Kızılisalı Köyünün yakınındadır.

Mancınık Kale

Mancınık Kale Adı ve Anlamı: Yerleşim Mancınık veya Mancılık olarak anılmaktadır.

Mancınık Kale Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Kale bir vadinin üzerindedir. Kalenin doğusunda Olba ile Kız Kalesi arasında bulunan Antik Yol yer almaktadır. Bu yolun kenarında da antik kalıntılar bulunmaktadır. Kale değişik tekniklerle inşa edilmiştir. Yer yer polygonal, yer yer de düzgün kenarlı bosajlı duvarlar dikkati çekmektedir. Mancınık Kale, çevresi Mancınık Mevkii olarak anılmakta ve I.Derece Arkeolojik SİT Alanıdır.

Anıt mezar 1987 yılında Prof.Dr. K. Levent Zoroğlu tarafından incelenmiştir. Sayın Zoroğlu Mancınık (Mancılık) Kale hakkında şu tespitlerde bulunmuştur: Mancınık Kaleye gelmeden önce polygonal örgülü duvarlarıyla bir Anıt Mezar tespit edilmiştir. Bir kaya üzerinde Yunanca harfler ve kazıma çizgilerin bulunduğu kitabe, kaya mezarları ve Helenistik Çağ’a ait birkaç kitabe tespit edilmiştir.

Yine Prof. Dr. Serra Durugönül tarafından “1996 Yılı İçel İli (Antik Dağlık Kilikya) Yüzey Araştırması İle Kuleler-Kaleler ve Yerleşimlere Olan İlişkileri” konusunda kapsamında Mancınık Kale ziyaret edilmiştir. Sayın Serra Durugönül Hocanın fikirleri şöyledir. Olba yolunu gözetleyen bir konumda olduğundan, Mancınık Kale önemlidir demektedir. Farklı tip duvar tekniklerine rağmen bu kalenin yapımının aynı dönemde olduğunu belirtmektedir. Akropol olarak kullanılan kalenin üst alanında bulunan bir yazıtta buranın Olba’ya bağlı ve rahipler tarafından yönetilen, dinsel amaçlı olmasa da Olba Tapınağı arazilerini korumak için burada iskan eden rahiplerin oturduğunu düşünmektedir.   

Kaynak: www.mersinkulturturizm.gov.tr / www.en.wikipedia.org / Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu – VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1988 / Doç.Dr. Serra Durugönül -15. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:1 –Ankara -1998.

Taylan Köken

Mezgit Kale / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Türkmenuşağı Köyü

Mezgit Kale’nin Yeri: Mersin İli, Silifke İlçesinin Türkmenuşağı Köyünün 6km uzağında bulunan Paslı Mahallesinin 2km güneydoğusunda bir tepenin üzerindedir.

Mezgit Kale Uydu Görüntü

Mezgit Kale Uydu Görüntü

Mezgit Kale Adı ve Anlamı: Türkmenuşağı Köyü Antik Dönemde Doğu Dağlık Kilikia olarak anılan bölgede yer almaktadır. Paslı adı bazı kaynaklarda Papaslı olarak geçmektedir. Mezgit Kale yerli halk tarafından “Korkusuz Kralın Anıt Mezarı” olarak anılmaktadır. 

 

Mezgit Kale

Mezgit Kale

Mezgit Kale

Mezgit Kale

Mezgit Kale

Mezgit Kale

Mezgit Kale

Mezgit Kale

Mezgit Kale

Mezgit Kale Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Antik Lamas (Limonlu) Çayı ile Antik Kalykadnos (Göksu) Irmağı arasında kalan bölge antik kaynaklarda Olba Teritoryumu olarak anılmaktadır. Bölge Helenistik Dönemde iskân görmeye başlamış, bu yapılaşma ve yerleşimler genel olarak MÖ.2.yüzyılda, Teukros Hanedanlığı ile Seleukosların işbirliğiyle kurulmuşlardır. Helenistik Dönemde kurulan yerleşimler özellikle Roma Döneminde varlıklarını genişleyerek sürdürmüşlerdir. 

Paslı’da Kalıntılar genel olarak Roma Döneminde kalmadır. Mezgit Kale de bu dönemden kalan ve bölgenin en büyük Anıt Mezarıdır.7,8mt yüksekliğindeki bu mezar MS.200-300 yıllarına tarihlenmektedir. Ön cepheden bulunan Korint başlıklarına sahip dört sütun bulunmakta, sütunların ortalarındaki çıkmalar heykel kaidesi olarak kullanılmaktaydı. Bu konsollardan mezar odasında da bulunmaktadır. Anıt mezarın arka alınlığında bir kalkan, iki yanında kılıç ve akrep kabartmaları vardır. Ayrıca tapınağın yan tarafında kabartma şeklinde büyük bir phallos betimlemesi dikkat çekicidir. Anıt mezarın etrafında sarnıç ve zeytinyağı işlikleri bulunmaktadır.

Anıt mezar 1987 yılında Prof.Dr. K. Levent Zoroğlu tarafından incelenmiştir.

Mezgit Kale

Mezgit Kale Mezar İçi

Mezgit Kale Phallos Kabartması

Kaynak: www.mersinkulturturizm.gov.tr / Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu – VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1988.

Taylan Köken

Piren (Biryen) Yerleşmesi / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Kızılgeçit Köyü

Piren’in Yeri: Mersin İli, Silifke İlçesinin 45km uzağında kalan Kızılgeçit Köyünün kanyonunda köye yakın mesafedeki kalıntılardır.

Piren Uydu Görüntüsü

Kızılgeçit Köyü

Kızılgeçit Köyü

Piren Adı ve Anlamı: Piren veya Biryen olarak anılmaktadır. Piran, Kürtçede “Pir’in Halkı” anlamındadır. Bu adın Kızılgeçit Köyünde yerleşik olan Alevi/Türkmen cemaatinden geldiğini düşünmekteyiz. 

Piren Çevresi

Piren Çevresi

Piren Çevresi

Piren Çevresi

Piren Çevresi

Piren Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Sayın Prof. Dr. K.Levent Zoroğlu 1987 yılında “Doğu Dağlık Kilikya Araştırması” kapsamında bu alanı dolaşmıştır. İzlenimlerini şöyle aktarmaktadır: Limonlu (Antik Lamas) Çayı’nın oluşturduğu kanyon içinde yer alan Kızılgeçit geçit köyünün içinde Osmanlı Döneminden kalma iki türbe bulunmaktadır.

Kızılgeçit Köyünden yaya olarak ulaşılan Piren Kalıntıları ise Lamas Vadisine hakim konumda bir burun oluşturan yükseltidir. Kalıntılar Roma ve Bizans Döneminden kalmadır. Kalıntılar bazı kısımları ayakta duran sur duvarları, yapılar ve sarnıçlardan oluşmaktadır. Kaleden çıkma bir kitabe ekip tarafından tespit edilmiştir. Bu alanda Lamas Çayından Ura Antik Kentine su taşıyan kanalların günümüze kalmış kalıntıları dikkat çekicidir.

Limonlu Vadisinde bulunan bir mağaranın içinde yıldırım demetleri ve dinleyen tanrıya adanmış bir kült mağarası keşfedilmiştir. Bu kült yerinin bölgede örneği çok olan Zeus Olbios Tapınağı veya Athena Oreia ile alakalı olmalıdır.  

Kaynak: Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu – VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1988 / Prof. Dr. Mustafa H. Sayar -23. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:1 –Antalya -2005 / Bilge Umar- Türkiye’deki Tarihsel Adlar- İnkılâp Kitabevi- 1993.

Taylan Köken

Athena Kabartması / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Sömek Köyü

Athena Kabartmasının Yeri: Athena Kabartması Mersin İli, Silifke İlçesinin 40km uazaklıkta olan Sömek Köyünün kuzeydoğusunda Dere Mevkiinden 10dk uzaklıktaki Eleksi Boğazındadır.

Athena Kabartması Uydu Görüntü

Athena Kabartması Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Athena Kabartması bölgede yapılan yüzey araştırmalarında defalarca ziyaret edilmiştir.

Sayın Prof. Dr. K.Levent Zoroğlu 1987 yılında “Doğu Dağlık Kilikya Araştırması” kapsamında bu kabartmanın ayrıntılı bir tanımını yapmıştır.

Kabartma yüksekçe bir kayanın üzerindedir üstü istiridye, yanları sütun olan, bir nişin içinde duran ayakta tasvir edilmiş Athena kabartmasıdır. Tanrıçanın solunda şahlanmış at tasviri vardır. Bu kabartmada tanrıçanın eteği ile mızrağı arasında 13 satırlık kitabe dikkati çekmektedir. Yüzü ve göğsü tahrip edilmiş olan bu kabartmanın MS.4. yüzyılda yapılmış olduğu düşünülmektedir.

Kaynak: Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu – VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1988 / Yard. Doç Dr. Hamdi Şahin –Dağlık Kilikya Bölgesi Araştırmaları 2006 –Anmed -2007 / Yard. Doç Dr. Hamdi Şahin –Dağlık Kilikya 2007: Yerleşim Tarihi ve Epigrafya Araştırmaları – 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -2008 / www.panoramio.com / www.mersinkulturturizm.gov.tr

Taylan Köken

Efrenk Kalıntıları / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Sömek Köyü

Kalıntıların Yeri: Mersin İli, Silifke İlçesinin 40km uzağında kalan Sömek Köyünün 3km kuzeyindeki kalıntılardır.

Efrenk Uydu Görüntüsü

Efrenk Uydu Görüntü

Efrenk Adı ve Anlamı: Sömek Köyü Antik Dönemde Doğu Dağlık Kilikia olarak anılan bölgede yer alır. Efrenk, Mersin Toroslar İlçesine bağlı Arslanköy Beldesinin eski ismidir. Anlamı hakkında herhangi bir bilgiye ulaşamadık. Araştırılması gereken bir kelime olduğunu düşünüyoruz.

Roma Köprüsü

Roma Köprüsü

Roma Köprüsü

Roma Köprüsü

Roma Köprüsü

Efrenk Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Sayın Prof. Dr. K.Levent Zoroğlu 1987 yılında “Doğu Dağlık Kilikya Araştırması” kapsamında bu alanı dolaşmıştır. İzlenimlerini şöyle aktarmaktadır: Sömek’den bu alana kaplama taşları yer yer görülen Antik bir yolla ulaşılmaktadır. Antik yol Limonlu Çayı (Antik Lamas) çayında sona ermektedir. Çaya ulaşmadan önce Efrenk denilen yerde polygonal sur duvarları ile bir kale bölgeye hakim konumda inşa edilmiştir. Kale haricinde kaya mezarları ve bir kilise kalıntısı günümüze kadar gelmiştir. Bu kalenin batısında bir yamaç üzerinde asker kabartması yer alır. Bu kabartma literatüre Efrenk Kabartması olarak geçmiştir. Çaya varınca burada Karamanoğulları veya Erken Osmanlı Döneminden kalma bir köprü vardır.          

Osmanlı Köprüsü

Osmanlı Köprüsü

Sayın Prof. Dr. Mustafa H. Sayar tarafından “Kilikya Yüzey Araştırmaları 2003” kapsamında bölge ziyaret edilmiştir. Yapmış olduğu ilave tespitlere göre Efrenk Kabartmasının Yunanca yazıtlı bir kaya mezarı olduğunu söylemektedir. Ayrıca Limonlu çayı üzerindeki Osmanlı Köprüsünün birkaç yüz metre yukarısında günümüze ayakları ulaşmış, yıkık bir Roma Dönemi köprü kalıntılarını tespit etmiştir.

Sayın Prof. Dr. Mustafa H. Sayar tarafından “Kilikya Yüzey Araştırmaları 2004” kapsamında bölgeye tekrardan gelinmiş ve Limonlu Çayına inen antik yolun detaylı incelenmesi yapılmıştır. Efrenk Yerleşimi Helenistik ve Roma Döneminde iskân görmüştür.  

Kaynak: Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu – VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1988 / Prof. Dr. Mustafa H. Sayar -22. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:2 –Konya -2004 / Prof. Dr. Mustafa H. Sayar -23. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:1 –Antalya -2005 / www.mersinkulturturizm.gov.tr

Taylan Köken

Sömek Kalıntıları / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Sömek Köyü

Sömek’in Yeri: Mersin İli, Silifke İlçesinin merkezinin 40km kuzeydoğusunda kalan Sömek Köyünün çevresine yayılmış olan kalıntılardır.

Sömek Uydu Görüntüsü

Sömek Adı ve Anlamı: Sömek Köyü Antik Dönemde Doğu Dağlık Kilikia olarak anılan bölgede yer alır. Sömek kelimesinin Anadolu’da kullanılan birçok anlamı vardır. Bu anlamları sıralarsak: “Tanesi alınmış mısır koçanı”, “Taze mısır”, “Bükülmüş ip yumağı”, “Yeni sürülen tarladaki ayrık otu”, “Elma, Armut gibi meyvelerin çekirdekli kısmı”, “Toplu, şişman”, “Sivri şeyler”.

Sömek Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Kalıntılar Sömek Köyünün doğusunda ve güneybatısında Roma ve Erken Bizans Dönemlerinden kalma kalıntılar bulunmaktadır.

Sayın Ayşe Aydın tarafından 2003 yılında “Silifke, Sömek Köyü Kiliseleri Yüzey Araştırması” kapsamında bölge ayrıntılı incelenmiştir. Bu antik yerleşimde iki kilise, birçok ev, işlikler, lahit ve sarnıçlar tespit edilmiştir. Özellikle kiliseler üzerinde araştırma yoğunlaştırılmıştır. Batı Kilisesi ölçüm ve çizimleri yapılmıştır. Doğu Kilisesinin ölçümleri aşırı tahribattan dolayı yapılamamıştır. Batı Kilisesi yerleşimin 200mt batısındadır ve dönem olarak MS.6 yüzyıla tarihlenmektedir. Kilise birkaç yapım evresinden geçmiştir. Kilisede kullanılan korinth sütun başlıkları ve taş malzeme başka bir yapıdan sökülerek kullanılmıştır.    

Sömek Köyünün batısında bulanan kalıntılar Hüseyin Alanı olarak geçmektedir. Sayın Prof. Dr. Mustafa H. Sayar tarafından “Kilikya Yüzey Araştırmaları 2004” kapsamında bölgeye gelinmiş bu alanda yapılan araştırmalara göre, Uzuncaburç’taki Zeus Olbios Tapınağında da görülen veya burayla alakalı, yıldırım demeti, Herakles Lobutu ve Dioskurlar başlığı gibi kült kabartmaları saptanmıştır. 

Sayın Yard.Doç Dr. Ümit Aydınoğlu tarafından “Erdemli Silifke Arasında Kentleşme ve Tarımsal Organizasyon Araştırması 2006” kapsamında bölgeye gelinmiş ve Sömek Köyünün etrafında Örendibi, Özköy, Çürükkale, Tulukçu ve Köşek Alanı-Hayat Mevkilerinde değişik ebatlarda kalıntılar tespit edilmiştir.

Kaynak: www.akmedanmed.com (Anmed Sayı:2004/2) / Doç. Dr. Ayşe Aydın -22. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt.1 –Konya -2004 / Prof. Dr. Mustafa H. Sayar -23. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:1 –Antalya -2005 / Yard. Doç. Dr. Ümit Aydınoğlu -25. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Çanakkale -2007 / www.mersinkulturturizm.gov.tr

Taylan Köken

Paslı (Kale) Yerleşimi / KİLİKİA / MERSİN / Silifke –Türkmenuşağı Köyü

Kalıntıların Yeri: Mersin İli, Silifke İlçesinin Türkmenuşağı Köyünün 6km uzağında bulunan Paslı Mahallesindeki kalıntılardır.

Paslı Uydu Görüntüsü

Paslı Uydu Detay Görüntüsü

Paslı Kale Uzaktan 

Paslı Yerleşimi

Paslı Kanyonu

Paslı Adı ve Anlamı: Türkmenuşağı Köyü Antik Dönemde Doğu Dağlık Kilikia olarak anılan bölgede yer almaktadır. Paslı adı bazı kaynaklarda Papaslı olarak geçmektedir. 

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları ve Yüzey Araştırmaları: Antik Lamas (Limonlu) Çayı ile Antik Kalykadnos (Göksu) Irmağı arasında kalan bölge antik kaynaklarda Olba Teritoryumu olarak anılmaktadır. Bölge Helenistik Dönemde iskân görmeye başlamış, bu yapılaşma ve yerleşimler genel olarak MÖ.2.yüzyılda, Teukros Hanedanlığı ile Seleukosların işbirliğiyle kurulmuşlardır. Helenistik Dönemde kurulan yerleşimler özellikle Roma Döneminde varlıklarını genişleyerek sürdürmüşlerdir. 

Paslı’da Kalıntılar genel olarak Roma Döneminde kalmadır. Yerleşim kale sayılabilecek bir duvarla çevrelenmiştir. Yerleşimde ev kalıntıları, sarnıçlar, işlikler, mezarlar ve üst bölümü yıkılmış bir Heroon Yapısı bulunmaktadır.

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Sayın Prof. Dr. K.Levent Zoroğlu 1987 yılında “Doğu Dağlık Kilikya Araştırması” kapsamında bu alanı dolaşmıştır. Burada bulunan mezarı yapısını Heroon(*) olarak tanımlamıştır.

Paslı Yerleşimi hakkında en detaylı araştırmaları Sayın Ümit Aydınoğlu tarafından yapılmıştır. Aydınoğlu Paslı Kalesini Helenistik Dönemde kurulup, Geç Antik Döneme kadar iskân gören bir kale yerleşimi yeri olduğunu belirtmektedir. Bu alanın sur duvarlarını, kulelerini ve nekropolis alanını detaylı olarak incelemiştir. Bu incelemeler ışığında Helenistik Dönem surlarının yerleşimin genişlemesiyle birlikte yıkılarak, malzemenin yapıların inşası için kullanılmaya başlandığı görülmüştür. Bölgedeki diğer yerleşimlerde de görüldüğü üzere çoğu yerleşim Geç Antik Döneme kadar tarım faaliyetleri için varlığını devam ettirmiştir.

(*) Heroon: Tanrılaştırılan kahraman (Heros) adına yapılan anıtsal mezarlardır.

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Kalıntıları

Paslı Heroon

Paslı Heroon

Paslı Heroon

Kaynak: Yard. Doç. Dr. Ümit Aydınoğlu –Mersin İli Erdemli ve Silifke İlçelerinde Antik Dönem’de Kentleşme ve Tarımsal Organizasyon Araştırması 2007 –Anmed -2008 / Yard. Doç. Dr. Ümit Aydınoğlu –Mersin İli Erdemli ve Silifke İlçelerinde Antik Dönem’de Kentleşme ve Tarımsal Organizasyon Araştırması 2008 –Anmed -2009 -27. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Denizli -2009 / Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu – VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı –Ankara -1988 / www.mersinkulturturizm.gov.tr

Taylan Köken