Arkeo Denemeler: Şeytan Sofrası Kaya Sunağı / BALIKESİR / AİOLİS / Ayvalık

Şeytan Sofrası Sunağının Yeri: Balıkesir ili Ayvalık ilçesi merkezinden Sarımsaklı Plajlarına giden yol üzerinde, plajlara yakınlaşınca sağda sarı tabelası bulunmaktadır. Çamlar arasından yaklaşık 3km.lik bir yolla Şeytan Sofrasına varılır.

Şeytan Sofrası Uydu Görüntüsü

Şeytan Sofrası Panoramik Görüntü

Kaya Sunaklarının Özellikleri: Kaya Sunakları dönem olarak Cilalı Taş Devrine kadar uzandığı düşünülmektedir. Antik çağların tapınım merkezleri olan kaya sunakları, diğer dini merkezlerden farklıdır. Doğal kayalar kullanılarak oluşturulan tapınma alanları genelde Ana Tanrıça adına yapılmıştır. Kuzey Batı Anadolu’ya özgü olan bu kaya sunakları özellikle Burhaniye’nin dağlık kesimdeki köylerinde ve diğer yerlerde görülmektedir. Ana Tanrıça (Kubaba/Kubala/Kibele/Kybele) ile ilintili bu sunaklar Ana Tanrıçanın, Kaya Sunağı ile özdeşleşmesi olarak kabul edilmektedir. Kaya, Tanrıçanın eşi olan eril (Tanrı?) ile birlikte oturduğu bir tahttır ve buradan evrendeki canlıları yönetmektedir. Dini seremoniler, ayinler evrenin yapısını sembolize etmektedir. Ana Tanrıça kültüne bağlı seçkin rahipler veya rahibeler sunak önünde toplanırlar, arınmak için etrafındaki havuzlarda arınma törenleri yapıldıktan sonra, kurbanlar, hediyeler adanır, bunlar kayaya oyulmuş olan nişlere bırakılarak yapılırdı.

Ayvalık Tabiat Parkı Tabelası

Şeytan Sofrası Ziyareti

Sunu Çukurları

Tıraşlanmış Kayalar

Tavşan Tepesi

Tıraşlanmış Kayalar

Şeytan Sofrası Ziyareti

Sunu Çukurları

Bölgede yapmış olduğu yüzey araştırmalarında Sayın Prof.Dr. Engin Beksaç Kaya Sunaklarını detaylı olarak incelemiştir. Bu incelemeleri ileride ayrı maddeler halinde yayınlanacaktır. Bu maddeye aktarmak istediğimiz ise Tarihin Işığında Burhaniye kitabından Kaya Sunaklarının yapısı ile ilgili notlar olacaktır: Semitik toplumlarda kabul gören Ana Tanrıça kültü, Erken Batı Semitik toplumlarda Astarte/Aşera/Aşerah olarak adlandırılan Ana Tanrıça’nın “kapı” tanımlamasıyla örtüşen bir sıfatı vardır ve bu Ölüm-Hayata hükmeden anlamıyla özdeştir. Ayrıca Adramytteion Antik Kentinde kazılar yapan hocamız, bu şehrin adının kökenine indiğinde Adra’nın Ana Tanrıça ile alakalı isimlerden biri olduğunu belirtmektedir. Bu isimin özellikle Lidyalılar için önemli olduğunu belirten Beksaç, şehrin kurucusu olan Adramys ile benzerliğinin tesadüf olmadığını belirtmektedir.

Şeytan Sofrası

Sunu Çukurları

Şeytan Sofrası Ziyareti

Sunu Çukurları

Şeytan Sofrası Taht

Tahttan Ayvalık Yönüne Manzara

Edremit Körfezi, Burhaniye Kaya Sunakları ve diğer kaya sunakları ile birlikte bu maddede andığımız Şeytan Sofrası Sunağı da Madra Dağının gölgesindedir ve onun kıyısında bulunan diğer Kuzey Batı Anadolu yükseltilerinde konumlanmışlardır. Madra’nın anlamı için Sayın Bilge Umar Luwi dilinden günümüze kadar gelen bu tarihi adın, Ma-(a)dra yani “Ana Tanrıçanın Erkeği” anlamında olduğunu söylemektedir. Bu tanımlama Kaya Sunaklarındaki “İkili Taht”, Ana Tanrıça ve Erkeği tanımlamalarına uygun düşmektedir.

Sunu Kayaları

Şeytan Sofrası Kayaları

Şeytan Sofrası Kaya Sunağı Kalıntıları: Sunak muhteşem bir manzaraya sahiptir ve sunağın bulunduğu noktadan Ayvalık, Cunda ve diğer Hekatonnesoi Adalarını görmek mümkündür. Günbatımında özellikle turist akınına uğrar. Yaz aylarında güneş Midilli üzerinde yavaş yavaş batarken harika görüntüler vermektedir.

Şeytan Sofrasına ilk kez 1990 yazında çıkmıştım. Yıllardır bu masa şeklindeki kaya oluşumuna misafirlerimizle gelip, güneşi batırır, yazın sıcak havalarında serinlemek için burada kalıp ve adetleri binleri bulan manzara resimleri çekmiştim. Fakat tüm bunları yaparken Şeytan Sofrasının bir Kaya Sunağı olduğunu bilmiyordum. Araştırmacı Gazeteci Yazar Beytullah Yılmaz’ın yazısını okuyunca Şeytan Sofrasının bir kaya sunağı olduğunu öğrenmiş olduk. Şeytan Sofrasında bulunan Şeytan Ayağı izi çevre yerel halk tarafından ziyaret olarak kullanılmaktadır.

2013 başında güzel bir havada kimsenin olmadığı bir gün tekrar çıktığım Şeytan Sofrasını bir Kaya Sunağı olarak inceledim ve dikkat çekici resimleri çekmiş olduk. Şeytan Sofrasında kayalar tıraşlanmış ve sunu amaçlı çukurlar yaratılmıştı. Yine Ana Tanrıça ve onun erkeği için bir kayanın taht şeklinde tıraşlandığını gördük. Bu tahtın hemen yanındaki kayada da sunu çukurlarının bulunması dikkat çekiciydi.

Bağyüzü Köyü Kalıntıları

Şeytan Sofrası Kayalıkları

Bağyüzü Köyü Kalıntıları

Şeytan Sofrasında bulunan işletmelerden birinin sahibi ise Ayvalık’ın doğu yönünde en ucunda kalan Bağyüzü Köyünde bulduğu antik malzemelerden bazılarını çevre düzenlemesi için buraya getirmiştir. Bu malzemeleri bu maddede dikkatinize sunuyoruz.

Kaynakça: Beytullah Yılmaz- www.blog.milliyet.com.tr -2011 / Prof.Dr.Engin Beksaç –Tarih Işığında Burhaniye / Bilge Umar- Aiolis- İnkılâp Kitabevi -2002 / Bilge Umar –Türkiye’deki Tarihsel Adlar -İnkılâp Kitabevi -1993.

Taylan Köken

Arkeo Denemeler

21 Ocak 2013 Pazartesi

Şeytan Sofrası Kaya Sunağı / BALIKESİR / AİOLİS / Ayvalık

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder