Palaudis (Asartepe) Yerleşimi / İZMİR / AİOLİS / Menemen –Emiralem

Palaudis’in Yeri: İzmir ili Menemen İlçesi Emiralem sınarlarındaki Değirmendere Köprüsünün doğusunda, Dere Mahallesinin batısında kalan tepe üzerindedir.

Palaudis Uydu Görüntü

Palaudis Adı: Luvi dili veya ardılı olan Lydia dilinden gelme olduğu düşünülmektedir. Pala-Uda,  “Duvar”, “Sur,Hisar” anlamlarındadır. Helenistik dönemde “-sal” anlamındaki “-is” ekini alarak Palaudis olmuştur.

Değirmendere Köyü: Kayıtlara göre adına ilk kez 1890 tarihli Aydın Vilayeti Salnamesinde rastlanmaktadır. 16.-17.yüzyılda Karayahşi aşiretinin bu köyde iskân edildiği belirtilmektedir. Menemen-Manisa arasındaki tarihi kervan taş yolu Değirmendere mevkiinde karşıya geçmekteydi.          

Asartepe Uzaktan Görünüş

Asartepe Etekleri

Palaudis Tarihi: Aiolis genel tarihi içinde 12 Aiol kentinden biri olarak anılmayan bir kale yerleşimidir. Emiralem-Manisa yolunu kontrol eden bir konumdadır. Bulunduğu konum itibari ile Dumanlı Dağ (Sardene) ve Yamanlar Dağı (Amanara) arasındaki Gediz (Hermos) Geçidini kontrol etmektedir.        

Asartepe Yerleşimi (R.Meriç Çizimi)

Palaudis Kalıntıları: Bu kentte bilimsel bir kazı yapılmamıştır. Ama Sayın Prof.Dr. Recep Meriç tarafından 1984 yılında Asarlık Tepe olarak belirttiği yerleşimin Killa olabileceğini söylemiştir. Burada bulunan çanak çömlek parçalarını tarihlendirmiş ve kaya mezarlarının varlığından söz etmiştir.

Fakat bu yerleşim ve çevresi değerli hocamız Prof.Dr. Ersin Doğer tarafından 1995 yılında çevresinde bulunan sınırtaşları ile Palaudis olarak lokalize edilmiştir. Bu kale yerleşimi teraslar halinde Değrimendere vadisinden tepedeki Akropolise kadar bazı sur duvarları ayakta kalmış olarak varlığını göstermektedir. Akropoliste poligonal ve rektogonal sur parçaları görülmektedir. Diğer sur duvarları dikdörtgen formdaki bloklardan oluşmuştur. Akropolise yakın iki sarnıç ile su ihtiyacı karşılanmaktadır. Yerleşim geniş bir sur koruması ile Değirmendere Vadisi’ne kadar kademeler halinde devam etmektedir. Yerleşim ayrıca Hermos tarafından gelebilecek tehlikeleri engellemek için hemen nehir kıyısındaki Kocakayatepesi denilen yükselti üzerinde 4.yüzyılda küçük bir kale kurarak kendini koruma altına almıştır.

Burada ele geçen çanak çömleğe göre yerleşim MÖ.4.yüzyılda terk edilmemiş ve varlığını MÖ.3.ve2.yüzyılda küçük de olsa iskân görerek varlığını sürdürmüştür.

Ayrıca 2003 yılında Armağan Erkanal hocamızın yapmış olduğu Güney Aiolis Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilen Palaudis’in nekropolis alanı incelenmiş ve burada kayaya oyulmuş oda mezarlar veya ana kayaya oyulmuş lahit mezarlar tespit edilmiştir.         

Kaynakça: Ersin Doğer –İlk İskânlardan Yunan İşgaline Kadar Menemen ya da Tarhaniyat Tarihi –Sergi Yayınevi -1998 / Bilge Umar- Aiolis- İnkılâp Kitabevi -2002 / Prof.Dr. Recep Meriç -3.Araştırma Sonuçları Toplantısı -1985 / Armağan Erkanl Öktü –Kaan İren -22. Cilt1 Araştırma Sonuçları Toplantısı -2004 / Nimet Ezgi Türken –Kuzey Ege Bölgesi Tarihi Yerleşim Merkezlerinin Su Sistemlerinin Hidrolik ve Hidrolojik Açıdan İncelenmesi -2006.

Taylan Köken