Yaya Cami Kalıntıları / BALIKESİR / MYSİA / Gömeç -Yaya Mahallesi

Yaya Camisinin Yeri: Balıkesir ili, Gömeç ilçesi merkezi ile bitişik konumdaki Yaya Köy’ün merkezindedir. İzmir-Çanakkale karayolunda Gömeç girişinde sol tarafta büyük çamların arasında tarihi Yaya Mezarlığını göreceksiniz. Bu mezarlığın bitimindeki Dörtyol ağzından sağa saparsanız cami önüne geleceksiniz.

Gömeç Uydu Görüntüsü

Yaya Cami Girişi

Yaya Cami Girişi

Yaya Cami Girişi

Yaya Cami Girişi

Musalla Taşındaki Sütun Parçası

Musalla Taşındaki Sütun Parçası

Cami Giriş Kapısı

Cami Giriş Tabelası

Yaya Camisinin Tarihi: Cami, Yaya Mahallesi Hacı Bayram-ı Veli Camii olarak geçmektedir. Cami önünde yer alan tabelada geçen bilgilere göre 1462 yılında inşa edilmiştir. Midilli Adasının fethi için bölgeye gelen ve Yayaköy ile Altınova’da konaklayan Fatih Sultan Mehmet birbirinin benzeri olan iki cami yaptırır. Bu camilere hocası Akşemsettin’in hocası olan Hacı Bayram Veli’nin adını verir. Cami 1944 yılında depremden dolayı yıkılmıştır. Yıkılan bu caminin temelleri üzerine günümüzdeki haliyle cami yeniden yaptırılır. Altınova’daki cami restore edilmesine rağmen orjinale yakın haliyle ayakta durmaktadır.

Caminin haziresinde yer alan mezarlar 19.yüzyıldan kalmadır.

Mimari Parça

Mimari Parça

Mimari Parça

Sütun Bakiyeleri

Cami Bahçesindeki Kalıntılar

Cami Bahçesindeki Kalıntılar

Cami Bahçesindeki Kalıntılar

Kalıntılar Hakkında Bilgiler: Yaya Mahallesi Camisinde toplanmış olan arkeolojik malzemeler Roma ve Bizans döneminden kalma olduğunu değerli hocamız Engin Beksaç’ın araştırma sonuçlarından öğreniyoruz. Cami girişinde bulunan musalla taşının altındaki sütun başlığının MS.6. yüzyıldan kalma olduğunu öğreniyoruz. Bu kalıntıların Hacı Osman Köyünden getirildiğini düşünüyoruz. İlk çağlarda Kisthene yerleşiminin korsanlık faaliyetleri yüzünden daha geriye çekilerek Roma ve Bizans Döneminde varlığını sürdürdüğü düşünülmektedir. Bu yüzden Gömeç, Yaya Mahallesi (Eski Yayaköyü) ve Hacı Osman Köyündeki yerleşim bakiyelerinden toplandığı düşünülmektedir.        

Sütun Parçaları

Sütun ve Mimari Parçalar

Sütun Parçası

Bahçede Mimari Parça

Cami Önünde Kalıntılar

Bu parçaların hangi yerleşime aittir sorusu ise biraz karışıktır. Diğer maddelerde anmış olduğumuz bilgileri bu maddeye de koymayı uygun gördük.

Antik kaynaklarda Strabon, Sokrates ve Plinius Gömeç’in bulunduğu yerde Kisthene (Kistene) adında antik bir şehirden bahsederler. Kesinleşmese de Kızçiftliği Höyüğün Kisthene Antik Şehri olduğu kabul görmektedir.

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Cami Haziresinde Mezarlar

Yörede Pasada/Pasanda/Passanda/Paassanda/Pa(s)sa-wanda olarak isimlendirilen başka bir antik yerleşimin adı daha geçmektedir. Byzantion’lu Stephanos’un Pasanda adı ile andığı yerleşimin yeri için Edremit Körfezinin kıyısında, Ayvalık yakınında bir arazi olarak bahseder ve burayı Kisthene olarak anar.

Değerli hocamız Sayın Prof. Dr. Engin Beksaç’ın da aktardığı gibi şunu diyebiliriz ki: İlk adı Passawanda olan yerleşim daha sonraki dönemlerde Kisthene adıyla anılmış, günümüzde ise Kızçiftliği Höyük olarak anılmaktadır.

Kaynakça: Prof.Dr. Engin Beksaç -16. Cilt.2 Araştırma Sonuçları -1998 / Prof.Dr. Engin Beksaç / Tarihin Işığında Burhaniye / www.gomec.info / Bilge Umar –Türkiye’deki Tarihsel Adlar – İnkılâp Kitabevi -1993

Taylan Köken