Pitane-Pitana Antik Kenti-II / İZMİR / AİOLİS –Dikili -Çandarlı Beldesi

Pitane Kısa Tarihçesi: Pitane kentinin Amazon kraliçesi Pitane tarafından kurulduğuna inanılmaktadır. Kraliçe Pitane, Kyme ve Priene şehirlerinin kurulmasına da katkı sağlamıştır.

Kuruluşu ile ilgili Helen mythosu olmaması sebebiyle, Batı Anadolu halkı olan Luviler veya Pelasglar tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Herodotos tarihinde 12 Aiol kentinden biridir.

Pitane Kalesi

Kale Tabelası

Kale Tabelası

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Aiolis kentleri genel olarak ilkçağ tarihinde etkin değildir. Pitane kenti de bunlardandır. Bunun bir sebebi de Mysia Kenti olan Bergama’nın Pitane’yi korunaklı yapısından dolayı denize açıldığı hem askeri, hem de ticari bir liman olarak kullanmasıdır.

MÖ.366 yılında Makedonyalılar tarafından kent işgale uğramış, fakat bu saldırıyı geri püskürtmüşlerdir. Kent bundan sonra Bergama’nın hakimiyetine girmiştir ve MÖ.193 yılına kadar krallığın önemli bir liman kenti olarak varlığını sürdürmüştür.   

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi 

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

Pitane Kalesi

MÖ.88’de (Bazı kaynaklara göre MÖ.133 yılı) Pontus Kralı VI. Mithridates Romalılarla savaşarak Batı Anadolu’yu ele geçirir. Ertesi yıl Yunanistan’da yapılan çarpışmalarda Sulla komutasındaki Roma ordusuna kaybeder. Geri çekilen Mithridates kendisine başkent edindiği Bergama’yı terk eder ve deniz kuvvetlerinin olduğu Pitane’ye geçer. Orada da kuşatılır ve kaçmak zorunda kalır. Böylece kent Roma egemenliğine geçer.

Bizans Döneminde patrikhane kayıtlarına giren 45 şehirden biridir Pitane. Hıristiyanlık döneminde Ephesos Metropolitliğine bağlı bir piskoposluk merkezi olarak varlığını sürdürür. 

Günümüze dek ulaşan fakat orijinal yapısında olmayan kale Cenevizliler tarafından yapılmış ve bir Ceneviz soylusu olan Francesco Gattilusio ve ailesi tarafından uzun yıllar kullanılmış. Fatih Sultan Mehmet döneminde komutanı Mahmut Paşa tarafından 1462 yılında kale fethedilir. 

Pitane Planı

Yarımada Sur Bakiyeleri

Yarımada Sur Bakiyeleri

Kouros Tabelası

Kouros Heykeli

Kouros Heykeli

Kouros Heykeli

Kouros Heykeli

Kouros Heykeli

Bir Deyişin Geçmişi: Pitane Aiol göçleri esnasında işgal edilir. Bu işgali kırar Pitane halkı. Fakat Aiolların bölgeden gitmeye niyeti yoktur. Bu yüzden Pitane halkı da bir İon halkı olan Erytrai’den yardım isterler. Bunu duyan Aiollar yardım gelmeden tekrar kuvvetlice saldırırlar, kenti düşürürler ve yakıp yıkarak, halkını tutsak ederler. Pitaneliler önce düşmanı yenmişlerdir, sonra da yenilip esir düşmüşlerdir. İşte bu durumlarını izah eden “Pitane’den farkım yok!” deyimi uzun yıllar kullanılmıştır.   

Bergama Müzesi Pitane Standı

Aryballos

Aryballos

Aryballos

Aryballos

Aryballos

Aryballos

Kaplar

Kaplar

Oinokhoe

Oinokhoe

Oinokhoe

Kaseler

Kase

Tabak

Khios Kasesi

Skyphos Kabı

Skyphos Kabı

Unguentarium

Pitane’li Filozof Arkesilaos: Atina’da Platon’un kurduğu felsefe okulu Akdemianın başına Platon ölünce Arkesilaos geçer. Onun fikirleri Helen dünyasında uzun yıllar tartışılır. Çünkü hiçbir şeyin değişmediğine inanan düşünce biçimine karşı çıkmıştır.  Arkesilaos’un düşüncelerine göre; “Hiçbir şeyin doğruluğu kesin değildir. Bir konu hakkında doğruluk derecesine göre karar vermek gerekir. Dialektik, tartışılan her konuda karşılıklı görüşleri savunma sanatıdır.”    

Ephoros’da Pitaneli filozof ve tarihçidir.                  

Kaynakça: Bilge Umar- Aiolis- İnkılâp Kitabevi -2002 / Ord.Prof.Dr. Ekrem Akurgal – Türk Arkeoloji Dergisi Sayı:10-1 -1960 / Ömür Dünya Çakmaklı –Uşak Arkeoloji Müzesinde Korunan Roma Dönemine Ait Cam Eserler -2007 / Bergama Belleten Sayı:9 -1999 /  Bergama Belleten Sayı:15 -2006 / Yasemin Tuna Nörling -11. Araştırma Sonuçları Toplantısı -1993 / Hülya Boyana –Tarih İncelemeleri Dergisi -2006 /  Sefa Taşkın –Mysia ve Işık İnsanları –Sel Yayınları -1997 / Azra Erhat –Mitoloji Sözlüğü -1996.

Taylan Köken