Arkeo Denemeler

12 Ekim 2011 Çarşamba

Çukur Köy Kalıntıları / İZMİR / AİOLİS / Menemen

Çukur Köyün Yeri: İzmir İli Menemen İlçesi sınırları içindedir. Sardene'nin (Dumanlı Dağ) eteklerinde bulunan ovadadır.

24 Temmuz 2011 tarihinde yapmış olduğumuz gezinin son durağı Çukur Köy idi. Haykıran Köyünden kıvrıla kıvrıla çıkan yol son durağı olan Çukur Köyde nihayet bulmaktadır. Bu yolun tarihi kısımlarını Armutlu Tarla maddemizde yayınlamıştık. Sırada bu yol boyunca çekmiş olduğumuz diğer resimler var:

Haykıran Köyünün Üstünden Menemen Ovası

Önde Doğa Köy-Arkada Larissa ve Buruncuk Kalesi

Önde Doğa Köy-Arkada Larissa ve Buruncuk Kalesi

Neon Teikhos

Yılkı Atları

Dumanlı Dağın Uzantıları

Çukur Köy Yolu

Çukur Köy Kısa Tarihçesi: Yanında bulunan Asartepe’de bulunan parçaların en geç MÖ.400 yıllarına tarihlendirilmesinden dolayı, Çukur Köy ve çevresinin bu tarihlerden beri iskan görmüştür desek yanlış olmaz. Ayrıca daha önce Armutlu Tarla mevkiinde anmış olduğumuz ve köyün girişine kadar gelen tarihi yol, Pythikos (Güzelhisar) Çayına dökülen İbrim Deresi boyunca devam ettiği gözlenmiştir.

Yaslanmış olduğu Sardene (Dumanlı) Dağın adının Yörük/Türkmen aşiretleri tarafından Anadolu’nun değişik yerlerinde sıkça kullanılmasından dolayı, kurucusu bilinmese bile bu köyün ve İbrimderesi Köyünün bu aşiretler tarafından kurulmuş olduğu kabul görmektedir. Vakıf belgelerinde adı geçen Çukur Köy bölgenin en eski ve önemli köylerinden birisidir.

Kayapınar Çeşmesi

Çeşmeden Çukur Köy

Dumanlı Dağ ve Çukur Köy

Çukur Köy ve Çevresi Araştırma Sonuçları: Çukurköy’ün hemen yanında görülen Asartepe kale-yerleşiminde yapılan su deposu kazılarında MÖ.400 yıllarından kalma, çanak çömlek parçalarına ve Attika türü seramik parçalarına ve yine aynı dönemden kalma şarap amfora parçalarına rastlanmıştır. Köylülerin belirttiğine göre burada bol miktarda para ele geçmiştir. Kalenin düzgün kesilmiş olan taşları köylüler tarafından ev yapımında kullanılmıştır. Köy evlerinin duvarlarında iki adet Hellence yazıt ele geçmiştir. MS.200-400 yıllarına tarihlenen bir şiir ile Bizans Döneminde kalma başka bir yapıttır.

Daha önce Prof.Dr.Ersin Doğer’in ziyaret ettiği köyün kuzeyinde yer alan Bucakgerisi Mevkiine gidilmiştir. Burada bulunan blok taşlardan yapılma yapı kalıntıları incelenmiştir. Bu noktadan Temnos Antik Kenti görülmekte ve buraya giden antik bir yol yamaçlarda görülmektedir. Bu antik yolun Temnos üzerinden Manisa’ya ulaştığı belirtilmektedir.

Çukur Köy Ovası

Çukur Köy ve yanında Asartepe

Köyün yanında bulunan köylülerin Asarkale olarak adlandırdığı akropoliste, burada taş çıkarmak amacıyla kayaların kesildiği görülmüştür. Asarkalenin yamaçlarında duvar kalıntılarına rastlanmıştır ve Roma Dönemi günlük kullanım kap parçaları tespit edilmiştir.

Asartepe ve Su Deposu

Çukur Köy’de ise mimari parçalar ve yazıtlar evlerin mimarisinde kullanılmıştır. Bazı mimari parçalar ve değerli parçalar ise İzmir Arkeoloji Müzesine tutanakla teslim edilmiştir.

Köyün güneybatısında yer alan Bergos Mevkii’ne gidilmiştir. Tepe görünümündeki bu yer yine Prof.Dr. Ersin Doğer tarafından belirlenmiştir. Sayın Erkanal bu tepenin eteğinde bir mezarın kaçak kazı ile açıldığını tespit etmiştir. Tepenin yamacında yer alan ve tapınak olduğu düşünülen bir yapının ölçüleri alınmış, buranın da kaçak kazılarla tahrip edildiği belirlenmiştir.

Kaynakça: Prof .Dr. Ersin Doğer – İlk İskânlardan Yunan İşgaline Kadar Menemen ya da Tarhaniyat Tarihi – Sergi Yayınevi -1998 / Prof. Dr. Armağan Erkanal- 2001 Kuzey İzmir – Menemen Ovası Yüzey Araştırması- 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt1 2002.

Taylan Köken

10 Ekim 2011 Pazartesi

Armutlu Tarla Mevkii / İZMİR / AİOLİS / Menemen / Haykıran-Çukur Köyleri

Armutlutarla Yeri: İzmir İli Menemen İlçesi Haykıran Köyü ile Çukurköy arasındadır. 24 Temmuz 2011 tarihinde bu mevkiden geçip Çukurköy'de gezimizi sonlandırdık.

Yoldan Neonteikhos Kenti

Haykıran - Çukur Köy Yolu

Armutlutarla Yüzey Araştırmaları Sonuçları: Bölgede yapılan yüzey araştırmalarında Haykıran Köy’den Çukurköy giden modern yolun yer yer eski antik yol üzerinden geçmiş olduğu tespit edilmiştir. Özellikle Armutlutarla Mevkiinin bulunduğu yerde değişik dönemlere ait 3 çeşit yol tipi görülmektedir.

Antik Yol 1.Kısım

Antik Yol 2.Kısım

Antik Yol 3.Kısım

Ayrıca erken dönem antik yolun yakınında, bir ağıl mevcuttur. Bu ağılın duvarları antik dönemden kalma düzgün poligonal bir duvardan yapılmadır. Buranın bir kule olduğu düşünülmektedir. (Prof. Dr. Armağan Erkanal- Güney Aiolis Yüzey Araştırması 2003- 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt1 2004)

Ağıl (Burç) Duvarı

Gezimiz sırasında rastladığımız göletin eski devirlerden kalma olduğunu düşünüyoruz. Çukurköy girişinde bulunan Kayapınarı Çeşmesi ise bölgeden toplanan devşirme taşlar kullanılarak yapıldığı görülmektedir.

Armutlutarla Göleti

Kayapınar Çeşmesi

Kayapınar Çeşmesi

Taylan Köken

21 Eylül 2011 Çarşamba

Höyücektepe Höyük (Kaymaktepe) / İZMİR / AİOLİS / Dikili / Bahçeli Köyü

Höyücektepe Höyüğün Yeri: İzmir ili, Dikili ilçesi Bahçeli Köyü sınırları içinde İzmir –Çanakkale karayolunun 200 mt kadar solunda kalır. Höyük bugün Akyol Çftliği yanındadır.

Höyücektepe Höyüğün Yeri

Höyüğü Kesen Yol

Höyüğün Çevresi

Akyol Çiftliği

Höyük Kaymaktepe Höyük olarak da isimlendirilmiştir. Kaymaktepe Höyüğün yeri tam olarak tespit edilemese de, Yeni Yeldeğirmeni Höyüğü ararken yörede rastlamış olduğumuz Altınova’lı yerliler Altınova’da sadece iki höyüğün varlığından bahsetmişlerdir. Biri Altınova sınırları içinde, diğeri ise Dikili Bahçeli Köyü sınırları içinde ama Altınova’lılar tarafından ekildiğini belirtmişlerdir.

Höyüğün Tepesine Yakın İstiridyeler

Höyüğün Tepesi

Höyücektepe Höyüğün Durumu: Bugün Höyük iki aile tarafından parsellenmiş ve ağırlıklı olarak zeytinlik olarak kullanılan tarlaya dönüştürülmüştür. Tarla sınırlarının belirlenmesi için höyük üzerine çit döşenmiştir. Çit temelleri de höyüğü tahrip etmektedir.

Ayrıca höyüğün eteği kuzeybatı yönünde bir yol geçirilerek tıraşlanmıştır. Höyük üzerindeki nirengi taşı da höyüğü tahrip etmiştir.

Tepenin Bulunduğu Arazi

Höyüğün Tepesi

Tepenin Bulunduğu Arazi

Höyücektepe Höyük Araştırma ve Kazı Sonuçları: Höyük 1949 yılında Prof.Dr. İsmail Kılıç Kökten tarafından sondaj yöntemiyle kazılmıştır. Yapı temellerine rastlanınca kazı sonlandırılmıştır.

İlk Tunç Çağı ait olan tabakanın altında Kalkolitik Çağa ait buluntuların varlığını işaret eden Kılıç Kökten hoca, ayrıca 91cm kalınlığında Roma ve Antik dönemin en üst tabaka olduğunu belirtmektedir.

Tepenin Bulunduğu Arazi

Höyücektepe Höyük Buluntuları: Höyük yoğun olarak İlk Tunç Çağı çanak çömleği vermektedir. Burada bulunan iki tarla üzerinde çanak çömlek parçaları görülmektedir. Ayrıca höyük çevresindeki istiridye parçalarının buranın bir zamanlar deniz kenarında olduğunu düşündürmektedir.

Güneybatı Yönündeki 2. Arazi

Güneybatı Yönündeki 2. Arazi

Taylan Köken

Kaynakça: http://www.tayproject.org/