Kydonia Kısa Tarihi: Önce Anadolu Selçuklu
Devleti, sonra Osmanlı İmparatorluğu zamanında Anadolu fetihlerinde çevrede
bulunan Balıkesir, Edremit ve Bergama’dan bahsedilirken, Ayvalık adının
anılmamasının sebebi, burasının o devirlerde küçük bir köy olarak varlığını
sürdürmüş olmasıdır. Her ne kadar bazı gezginler bu yerleşimden ilçe büyüklüğünde
olarak bahsetseler de, bu gezginlerin Ayvalığı son dönemlerde ziyaret ettikleri açıktır.
 |
| İlk Kurşun Tepesinden Panoramik Görüntü |
 |
| Ayvalık Sokakları |
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Ayvalık Sokakları
|
 |
| Cunda Adasından Ayvalık Panoramik Görüntü |
Oysa Ayvalık Adaları ve çevresi İlk Tunç
Çağına kadar buluntular veren tarihi kesiti günümüze kadar taşımıştır. Bu
kesitlerin Ayvalık tarihine gelince kesintiye uğraması düşündürücüdür. Adalarda
bulunan Nesos veya Pordoselene, Chalkis kültürleri, yine buraya yakın olan Koryphantis
ve Heraklea kentleri ile Yeniyeldeğirmeni ve Höyücektepe höyüklerinin Ayvalık
ile bağlantısını kanıtlayacak bir bilgi olmaması, olanların da çok yetersiz
olması dikkat çekicidir.
 |
| Ayvalık Binaları |
 |
| Ayvalık Binaları
|
 |
| Ayvalık Binaları
|
 |
| Ayvalık Binaları
|
 |
| Ayvalık Binaları
|
 |
| Ayvalık Binaları
|
 |
| Ayvalık Binaları
|
 |
| Ayvalık Binaları
|
 |
| Ayvalık Binaları
|
 |
| Ayvalık Binaları
|
Ayvalık tarihi konusunda Sayın Ahmet Yorulmaz’ın
bir tespiti çok önemli ve dikkat çekicidir ki, bu konuyu Sayın Engin Beksaç
hocam da belirtmişti: Bu konu Ayvalık adının uzun yıllar korsanlık ve
kaçakçılık faaliyetleri ile anılmış olmasıdır. “Eolya başkenti” “Eolya toprağı”
olarak da anılan Ayvalık topraklarında uzun yıllar kaçakçılar ile devlet arasında köşe
kapmaca oynanmasıdır. Körfeze kolcu olarak Çerkezler getiriliyor. Burhaniye ve
Havran Çerkezleri bu kolcu Çerkezlerdir. Daha sonra ise Boşnak ve Arnavutlar
kolcu olarak getiriliyor. Bölgedeki bu Müslüman nüfus kaçakçılıkla mücadele
devirlerinden kalmadır.
 |
| Ayvalık Saatli Cami |
Ayvalığın herkesin bildiği tarihi ise 1770 yılında
başlamaktadır. Cezayirli Gazi Hasan Paşa Çeşme önlerinde Rus Donanması ile
çarpışan Osmanlı Donamasının bir amiralidir. Savaşta gemisi yaralanan ve karaya
çıkan Hasan Paşa yanındaki yakın askerler ile birlikte ikindi vakti Ayvalığa
gelir ve Papaz Yanni İkonomo’nun evinde kalırlar. Bir hafta süren misafirlikte
Paşa ile Papaz dost olurlar. Papaz İkonomo Hasan Paşayı sadrazam olunca ziyaret
eder. Hasan Paşa Papaza vefa borcunu ödemek ister. Bu vefa borcu Papaz
İkonomo’ya Ayvalığın özerklik (otonomi) hakkına kavuşmasıyla geri ödenmiş olur…
Bu özerkliğin en önemli maddesi bizce Ayvalık’ta Müslüman nüfusun tamamen şehir
dışına çıkarılmasıdır. Böylece Rumlar bölgede dilediği gibi davranmışlardır.
Anlatılan bu hikaye Kydonia Gymnasium'unun son müdürü olan Yorgo Sakkari tarafından yazılan Ayvalık Tarihi kitabından alıntı yapılarak aktarılan söylemdir. Osmanlı çıkarına göre dönem dönem bazı imtiyazlar verir. Fakat herhangi bir kente herhangi bir zümreye tamamen özerklik verildiği görülmemiştir. Osmanlı kayıtlarında ise iddia edildiği gibi böyle bir fermana veya bilgiye bugüne kadar hiç rastlanmamıştır...
İddia edilen bu imtiyaz 1821 yılı Yunan İsyanı ile son bulur. Bölgeye
gemiler ile gelen Yunan komitacıları Ayvalık Rumları tarafından sahiplenir. Bu
isyan Osmanlı tarafından Ayvalık tamamen boşaltılarak bastırılır. Üç yıl sonra
kenti terk etmek zorunda kalanlar geri döner ve mallarına sahip olurlar, fakat
artık imtiyazlarını kaybetmişlerdir. Bu yüzden bir daha eski zenginliğine
kavuşamayan Ayvalık 1840 yılında Karasi Sancağı’na (Balıkesir) bağlanır.
 |
| Ayvalık Kapıları |
 |
| Ayvalık Kapıları
|
 |
| Ayvalık Kapıları
|
 |
| Ayvalık Kapıları
|
 |
| Ayvalık Kapıları |
Kaçakçılık Ayvalık’ta örgütlü bir meslekti.
Zeytincilik, sabunculuk, bağcılık ve dericilik gibi işlerin yanında yaygın
olarak kullanılan bir meslektir kaçakçılık. Tüm bu yasadışı zenginlik Ayvalık
mimarisini oluşturmuştur. Yalnız mimari konusunda ünlü değildir Ayvalık. 600
kişilik akademisi, iki büyük hastanesi, Yunanistan, İngiltere, İtalya, Fransa
ve Norveç konsoloslukları ile uluslararası ilişkilerde de önde olan bir
yerleşimdir.
Ayvalık Yunan Ayaklanmasının planlandığı Anadolu topraklarından birisidir ve Kurtuluş Savaşında Yunan komitacıların adalarda faaliyet
gösterdiği ve saklandığı bilinmektedir. İlk Kurşun’un Ayvalık’ta atılmış olması
sizce tesadüf müdür?
 |
| Ayvalık Çeşmeleri |
 |
| Ayvalık Çeşmeleri |
 |
| Ayvalık Çeşmeleri |
Kydonia Kalıntıları: Bu yerleşimden günümüze
gelen herhangi bir kalıntı yoktur. Ama zamanla Kydonia’nın üstüne yapıldığını
düşündüğümüz yeni Ayvalık, Rumlardan bize miras kalan ve Ayvalığı Ayvalık yapan
neo klasik mimarisi ile ünlü, Ayvalık Evleri ile meşhurdur. Diğer Ayvalık
kalıntılarını (manastır, kilise, şapel vb. gibi) ayrı maddeler halinde
yayınlayacağız.
Kaynakça: Prof.Dr.Engin Beksaç -17.Araştırma Sonuçları
Toplantısı Cilt1 -1999 / Ahmet Yorulmaz –Ayvalık’ı Gezerken –Geylan Kitabevi / Sefa
Taşkın –Mysia ve Işık İnsanları –Sel Yayınları -1997.
Taylan Köken
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder